Ο πρώτος συγκεντρωτικός ψηφιακός άτλαντας αρχαίων κλιβάνων, εντός των οποίων γινόταν η όπτηση (το «ψήσιμο») των κεραμικών της αρχαιότητας, δημιουργήθηκε με σκοπό να βοηθήσει την αρχαιολογική έρευνα στην Ελλάδα.
Με αφορμή τη διδακτορική διατριβή της Δρ. Ελένης Χασάκη, αναπληρώτριας καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας στις ΗΠΑ, η οποία είναι και επικεφαλής του εν λόγω επιστημονικού προγράμματος, προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας ενός διαδικτυακού εργαλείου για τις δομές, που είχαν καίρια σημασία στην καθημερινή ζωή των αρχαίων.
Η κα Χασάκη ανέφερε χαρακτηριστικά στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο ειδήσεων: «Βασικός στόχος του προγράμματος είναι να διαμορφώσουμε μία σύγχρονη και ενημερωμένη βάση δεδομένων, εύκολα προσβάσιμη, η οποία θα χρησιμοποιείται ως εργαλείο έρευνας από τους αρχαιολόγους της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, από τους ερευνητές που ζουν ή εργάζονται στην Ελλάδα αλλά και από φοιτητές που καταπιάνονται με το θέμα της αρχαίας ελληνικής πυροτεχνολογίας».
«Ο κλίβανος ως δομή όπτησης των κεραμικών τεχνέργων διαδραμάτισε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην κεραμική διαδικασία… Μαγειρικά σκεύη, αποθηκευτικά αγγεία, κεραμίδια, αγωγοί, τούβλα αλλά και αντικείμενα λατρείας όπως τα ειδώλια, ακόμα και παιδικά παιχνίδια, αποτελούν μερικά μόνο από τα πήλινα αντικείμενα που εντοπίζουμε σε όλες τις ανασκαφικές έρευνες ανεξαρτήτου περιόδου. Η όπτηση όλων αυτών έπρεπε να είναι επιτυχής διότι σε αντίθετο αποτέλεσμα όλη η εργασία του κεραμέα, δηλαδή η συλλογή της αργίλου, ο καθαρισμός της, η διαμόρφωση του αντικειμένου και τέλος, η όπτησή του, πήγαινε εντελώς χαμένη», ανέφερε η επικεφαλής του προγράμματος.
Εκτός από τη συλλογή δεδομένων γύρω από τους ήδη εντοπισμένους κλιβάνους όπτησης της αρχαιότητας, χάρη στο διαδικτυακό εργαλείο κάθε ερευνητής θα μπορεί να προσθέσει νέα στοιχεία σε σχέση με δικά του ευρήματα.
«Το πρόγραμμα έχει ξεκινήσει ήδη και προχωρά με την αγαστή συνεργασία του συναδέλφου αρχαιολόγου δρ. Κωνσταντίνο Ράπτη, ο οποίος έχει παρουσιάσει τους κλιβάνους της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων σε σημαντικές δημοσιεύσεις», αναφέρει η κα Χασάκη.
Στο πρόγραμμα έχουν καταγραφεί, μέχρι τώρα, 600 δομές όπτησης (κλίβανοι), καλύπτοντας ένα χρονολογικό φάσμα 5.000 ετών, δηλαδή από την Πρώιμη Εποχή Χαλκού έως την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο.
Κάθε ενδιαφερόμενος που αναζητά στοιχεία για τα εν λόγω τεχνέργα, μπορεί να καταχωρήσει στη μηχανή αναζήτησης της βάσης δεδομένων μέχρι τέσσερα βασικά κριτήρια (χρονολογική περίοδος, γεωγραφική θέση, τύπος και διαστάσεις δομής) και να αναζητήσει εύκολα το σύνολο των κλιβάνων που εντοπίζονται στην Ελλάδα.
Συμπληρωματικά, η κα Χασάκη επισημαίνει: «Ο κάθε ερευνητής, με μία απλή και δωρεάν εγγραφή, μπορεί να κάνει χρήση όλων των δεδομένων. Εδώ θα πρέπει να τονίσω ότι στη διαδικασία εγγραφής έχουμε προσθέσει το ερώτημα για ποιο λόγο χρησιμοποιεί τη βάση ο κάθε ενδιαφερόμενος, διότι πιστεύουμε ότι μέσα από τις απαντήσεις θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τη χρησιμότητά της και σίγουρα να δεχτούμε προτάσεις-ιδέες επέκτασής της, ώστε να καταστεί επιπλέον χρήσιμη για την ερευνητική κοινότητα».
Από τη μεριά του, ο Δρ. Κωνσταντίνος Ράπτης αναφέρει σχετικά με τον ψηφιακό άτλαντα: «Έλληνες μελετητές της αρχαίας και μεσαιωνικής τεχνολογίας ξεκίνησαν να τον χρησιμοποιούν ως ερευνητικό εργαλείο για τη μελέτη των κεραμικών κλιβάνων του ελλαδικού χώρου σε διάφορες χρονικές περιόδους, αναζητώντας με ευκολία αρχαιολογικά παράλληλα των κλιβάνων που μελετούν».
Τον Οκτώβριο του 2018 ο ψηφιακός ‘Ατλαντας θα παρουσιαστεί και στο Διεθνές Συνέδριο για τη Μελέτη της Μεσαιωνικής Κεραμικής της Μεσογείου AIECM3, που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα», κατέληξε ο κ. Ράπτης.
Επισκεφτείτε τη βάση δεδομένων
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
