3 Μαΐου 1941: τα γερμανικά στρατεύματα παρελαύνουν στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, ενώ γερμανικά αεροπλάνα πετούν για 3 ώρες πάνω από την πόλη. Κατά το διάστημα της παρέλασης, η Αθήνα παρουσιάζει εικόνα νεκρής πόλης, με έρημους δρόμους και κλειστά τα παράθυρα των σπιτιών.
Γερμανοί και Ιταλοί κατακτητές έχουν εντωμεταξύ διαμελίσει τη χώρα με την Ιταλία να κατέχει τα δυο τρίτα του ελληνικού εδάφους, μεταξύ των οποίων και τις Κυκλάδες. Το υπόλοιπο έμενε στη Γερμανία, αν εξαιρέσει κανείς την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (πλην της ουδέτερης ζώνης) που χαρίστηκαν στους Βούλγαρους. Η Σύρος βρέθηκε στην επιρροή των Ιταλών.
5 Μαΐου 1941: οι Ιταλοί αποβιβάζονται στη Σύρο και παρελαύνουν μπροστά στο δημαρχείο όπου και υψώνουν την ιταλική σημαία.
Χειμώνας του 1941- 1942: χιλιάδες Συριανοί πέθαναν από την πείνα και τις κακουχίες.
Σεπτέμβριος 1943: οι Γερμανοί αποβιβάζονται στη Σύρο, η οποία περνά στη δικαιοδοσία τους.
Το τέλος του πολέμου βρίσκει το Νεώριο, τη Λέσχη, το Τηλεγραφείο, το Τελωνείο και άλλα κτίρια βομβαρδισμένα.
Η επιτύμβια στήλη για τα θύματα της πείνας που έστησε το 1984 ο Δήμος της Ερμούπολης αναφέρει 8.000 νεκρούς….
Συγκλονιστικές είναι οι περιγραφές από επιζώντες.
Μαρτυρία του Ευάγγελου Ν. Ρούσσου
“Ορκίζομαι στη μνήμη των νεκρών παιδιών της γενιάς μου να πω την αλήθεια χωρίς φόβο και χωρίς πάθος, αναφέροντας μόνο όσα έζησα προσωπικά και διαπίστωσα ο ίδιος στο άμεσο περιβάλλον μου και αφήνοντας κατά μέρος όσα άκουσα ή διάβασα για την Κατοχή στη Σύρα ή αλλού.
Παιδιά οχτάχρονα, δεκάχρονα, δωδεκάχρονα, σε ώρες που έδενε το κορμί τους και χρειάζονταν τα καλύτερα υλικά για να τραφούν, έσβυναν, έγερναν και βυθίζονταν στο θάνατο μέσα σε σπίτια σκοτεινά και παγωμένα, όπου στο τζάκι δεν έβραζε τσουκάλι, όπως πριν, όπου στο δωμάτιο δεν άναβε μαγκάλι, όπως πριν, όπου στη γωνιά δεν έφεγγε καντήλι, όπως πριν, όπου τα ρούχα δεν ήταν ζεστά και καθαρά και μυρωμένα, όπως πριν, μα ήταν κουρέλια κι ήταν φωλιές της ψείρας και του ψύλλου και του κοριού.
Τέσσερα χρόνια δίχως κρέας και ψάρι, εμείς στη μέση του Αιγαίου. Το γάλα το γευτήκαμε μόνο σκόνη και μόνο κατά διαστήματα, όποτε γίνονταν διανομές από τον Ερυθρό Σταυρό ή άλλους παρόμοιους οργανισμούς. Σαράντα μέρες δίχως μπουκιά ψωμί στο στόμα σου κι οχτώ μήνες δίχως σταγόνα λάδι στο σπίτι σου, ο κεφαλικός σου φόρος στην Κατοχή, δώδεκα χρόνων παιδί σκελετωμένο, με κόκκινες βούλες στο δέρμα από την αβιταμίνωση, με την ψώρα να σε τρώει και με τις ανοιγμένες πληγές πασαλειμμένες με θειάφι.
Μια φορά μας μοίρασαν ψωμί, που το αλεύρι του είχε βραχεί με πετρέλαιο. Φαρμάκι. Έτρωγες μια μπουκιά και παρατούσες. Η πείνα όμως νικούσε την πίκρα και το ξανάπιανες πάλι σε λίγη ώρα. Πάλι μια μπουκιά και πάλι το παρατούσες. Και πάλι και πάλι. Στο τέλος δεν άφησες ούτε ψίχουλο από τη μερίδα σου. Την κατάφερες με πολλές – πολλές δόσεις!
Κάποτε κάποιοι πήραν την πρωτοβουλία και ίδρυσαν τη «Στέγη του παιδιού». Το ίδρυμα στεγάστηκε στο χτίριο του παλιού Ορφανοτροφείου Αρρένων στους Τρεις Ιεράρχες, σημερινό 3ο Γυμνάσιο. Εκεί μάζεψαν από τους δρόμους καμιά πενηνταριά κουρελιασμένα και σκελετωμένα παιδιά. Τους πήραν από πάνω τους τα κουρέλια τα ψειριασμένα και τα έκαψαν. Τα παιδιά τα έπλυναν και τους φόρεσαν μόνο από μια καμιζόρα κι ένα σωβρακάκι από κάμποτο, φτηνό, από τα συριανά υφαντήρια, και τα κράτησαν έτσι αρκετόν καιρό, ώσπου να μαζευτούν χρήματα από φιλανθρωπίες και να τους αγοράσουν να τους φορέσουν ρούχα κανονικά.
Εκεί τα παιδιά είχαν εξασφαλίσει μια ζεστή σούπα και μια φέτα ψωμί κάθε μέρα. Όμως ζούσαν σαν ορφανά, χωρίς να έχουν ορφανέψει, σα φυλακισμένα, αποκομμένα από τους δικούς τους και από τους γνώριμους ελεύθερους χώρους. Κοιμόντουσαν είκοσι παιδιά σε κάθε θάλαμο. Κάποιες κυρίες από καλές οικογένειες της Ερμούπολης ερχόντουσαν τα πρωινά και φρόντιζαν το φαγητό και τις άλλες ανάγκες των παιδιών. Διευθύντρια ήταν μια δεκαοχτάχρονη λυγερή κοπέλα, ονειρική. Πού βρέθηκε τέτοιος Αρχάγγελος μέσα στον καταποντισμό του σύμπαντος!
Τα βράδυα, πριν από τον ύπνο, εκείνη έλεγε στα παιδιά ιστορίες ή και τα παιδιά έλεγαν σ’ εκείνην δικές τους ιστορίες, κι εκείνη τα άκουγε με αφοσίωση και τα μάτια της είχαν ένα φως τόσο γλυκό, που, αν κανείς δεν έχει ερωτευτευτεί στη ζωή του, δεν το ξέρει. Τα παιδιά της είχαν βγάλει και τραγουδάκι:
Κόκκινα τα γοβάκια της
και άσπρη η φορεσιά της,
απάνω τα μαλλάκια της
και Βίργω τ’ όνομά της.”
2 Μαΐου 1945: Η πατρίδα μας θρηνεί την πολύνεκρη ναυτική τραγωδία του ναρκαλιευτικού “Σπερχειός”
Μεγάλη Τετάρτη ήταν όταν το «Σπερχειός» απέπλευσε από τον Πειραιά με προορισμό τη Σύρο, τη Σάμο, τη Χίο, και τη Λέσβο. Μεταφέρει ιδιώτες και στρατιωτικό προσωπικό που πήγαιναν να γιορτάσουν το Πάσχα με τις οικογένειές τους, το πρώτο ελεύθερο Πάσχα. Ο ακριβής απολογισμός των απολεσθέντων δεν έγινε ποτέ γνωστός. Κυμαίνεται από 88-118. Στο ναυάγιο εκείνο χάνονται πολλά μέλη της οικογένειας Λαδόπουλου, του γνωστού κλωστουφαντουργείου Ερμούπολης και η Ευαγγελία σύζυγος του Χρύσανθου Χρυσανθακόπουλου και κόρη του Κύπριου Κων. Χαραλαμπίδη και της Φεβρωνίας Πετρίτση καθώς και πολλοί άλλοι Συριανοί. Μεταξύ αυτών και ο Σουηδός Μάρτιν Νόρδενστρεμ, ηλικίας 68 ετών. Ήταν αυτός που την περίοδο της κατοχής ανάλωσε όλες τις δυνάμεις του στον Ερυθρό Σταυρό για τη διάσωση των Ελληνοπαίδων. Για τον ίδιο σκοπό ταξίδευε στη Σύρο με το μοιραίο πλοίο.
9 Μαΐου 1945: Λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου
70 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη λήξη ενός από τους μεγαλύτερους πολέμους.
Η ανθρωπότητα βγήκε βαριά τραυματισμένη από αυτόν τον πόλεμο με εκατομμύρια νεκρούς, αμέτρητους αναπήρους και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές.
Πόλεμος και ειρήνη … Από τη μια ο διαρκής πόλεμος , υπαρκτός , παλαιότερος από την ανθρώπινη ιστορία και από την άλλη το αίτημα της “αιώνιας ειρήνης” που δυστυχώς θα παραμείνει ανεκπλήρωτο ιδανικό , προς απογοήτευση του Immanuel Kant…
“Τ’ όνειρο του παιδιού είναι η ειρήνη
Τ’ όνειρο της μάνας είναι η ειρήνη
Τα λόγια της αγάπης κάτω απ’ τα δέντρα
είναι η ειρήνη ………..
Αδέρφια,
μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόμσος με όλα τα όνειρά μας
Δώστε τα χέρια αδέρφια μου,
αυτό ‘ ναι η ειρήνη.”– (Γιάννης Ρίτσος)
Με εκτίμηση
Υποπλοίαρχος(ε.α.)
Ουρανία Πανταζή Π.Ν.
