Στα 1926 η ανώνυμη εταιρία Αερο-Εσπρέσσο Ιταλιάνα (S.A. Aero Espresso Italiana – AEI) ήταν μια από τις μεγαλύτερες αεροπορικές εταιρίες της Ευρώπης. Ιδρύθηκε 1923 και ξεκίνησε τη γραμμή Πρίντεζι-Αθήνα-Κωνσταντινούπολη το 1926. Η Αερο-Εσπρέσσο μετά το 1930 άλλαξε πολιτική και επέλεξε άλλους αερολιμένες όπως εκείνους της Πάτρας, της Σύρου και της Ρόδου μέσω Αθήνας.
Το 1934, η αεροπορική εταιρεία μαζί με τις Navigazione Aerea – SANA, SISA – Società Italiana Servizi Aerei και SAM – Società Aerea Mediterranea, και σχημάτισαν την Ala Littoria, το προπολεμικό εθνικό αερομεταφορέα της Ιταλίας.
Την 1η Αυγούστου του 1926 πραγματοποίησε την πρώτη διεθνή τράνσιτ πτήση στο εξωτερικό, με προορισμό την Κωνσταντινούπολη. Ήταν η αεροπορική γραμμή νούμερο τέσσερα της Αερο-Εσπρέσσο για Μπρίντεζι – Αθήνα – Κωνσταντινούπολη, με ενδιάμεσο σταθμό το Μούδρο της Λήμνου.
Η απόσταση που έπρεπε να διανύσει το υδροπλάνο ήταν 1400 χιλιόμετρα κι η συνολική διάρκεια της πτήσης ήταν γύρω στις εννιά με δέκα ώρες.
Λίγο μετά το ξημέρωμα της 1ης Αυγούστου του 1926, πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση [1]. Ένα υδροπλάνο Savoia Marchetti S55 ξεκίνησε από το Μπρίντεζι με προορισμό τον αερολιμένα του Φαλήρου.
Στην Αθήνα, η Αερο-Εσπρέσσο χρησιμοποιούσε τον αερολιμένα του Φαλήρου κι αν ο καιρός δεν της επέτρεπε την προσθαλάσσωση, είχε εναλλακτικά τους αερολιμένες της Ραφήνας κι λίγο αργότερα και του Πειραιά.
Τα δρομολόγια ήταν κάθε Δευτέρα από Μπρίντεζι, κάθε Τρίτη από Αθήνα και κάθε Παρασκευή από Κωνσταντινούπολη και Λήμνο. Το υδροπλάνο[2] μπορούσε να μεταφέρει πλήρωμα 4 ατόμων, 9 επιβάτες και αλληλογραφία έως 17 κιλά. Η πτήση γινόταν με ένα υδροπλάνο I-AMES. Τα υδροπλάνα που πετούσαν στη γραμμή Μπρίντεζι-Αθήνα-Λήμνο-Κωνσταντινούπολη έφεραν τα χαιδευτικά ονόματα “James” και “Jafer”. Το υδροπλάνο που χρησιμοποιούσαν στην γραμμή 4 της Αερο-Εσπρέσσο ήταν ένα Σαβόια Μαρκέττι Σ55, δικινητήριο, με μηχανές Φιάτ, εκπέτασμα πτερύγων τα 24 μέτρα, μήκος 16,50 μέτρα, με τελική ταχύτητα τα 240 χιλ., αυτονομία 1090 χιλ. και διέθετε εντυπωσιακή εσωτερική ξύλινη επένδυση.
Η διάρκεια της πτήσης Μπρίντεζι-Αθήνα ήταν τέσσερις ώρες ενώ η διάρκεια της πτήσης Αθήνα -Κωνσταντινούπολη ήταν γύρω στις πέντε ώρες, σύμφωνα με τη διαφήμιση της Αερο-Εσπρέσσο. Η έδρα της εταιρίας στη Ρώμη ήταν στην οδό Εμίλια, στον αριθμό 86 ενώ τα γραφεία της εταιρίας στην Αθήνα ήταν στην οδό Πανεπιστημίου στον αριθμό 3.
Πιλότος του αεροσκάφους στην πρώτη πτήση από το Μπρίντεζι ήταν ο Ουμπέρτο Μανταλέννα[3], ένας πολυβραβευμένος στην Αεροναυπηγική, Ιταλός αεροπόρος.
Στη γραμμή Μπρίντεζι-Αθήνα-Κωνσταντινούπολη πιλοτάριζαν τα υδροπλάνα της Αερο-Εσπρέσσο κι άλλοι δυο σημαντικοί αεροπόροι και μηχανικοί, οι Περουκάτι και Μπεράλντι.
Από το Φάληρο, το υδροπλάνο ξεκινούσε νωρίς το πρωί με προορισμό την Κωνσταντινούπολη και ενδιάμεσο σταθμό, το Μούδρο της Λήμνου. Στο Μούδρο, στα 1926 λειτουργούσε σημαντικός σταθμός στάθμευσης και ανεφοδιασμού καυσίμων. Στην Κωνσταντινούπολη το υδροπλάνο προσθαλασσώνοταν, στο Μπουγιούκ Ντερέ, 25 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη.
Η ανώνυμη αεροπορική μεταφορική εταιρία Αερο-Eσπρέσσο είχε υπογράψει με την ελληνική κυβέρνηση[4] σύμβαση κι είχε αναλάβει την εναέρια ταχυδρομική συγκοινωνία Ελλάδος-Ιταλίας και Τουρκίας.
Η Αερο-Εσπρέσσο είχε την αποκλειστικότητα της εναέριας διακίνησης της αλληλογραφίας ανάμεσα στην Ελλάδα-Ιταλία και Τουρκία. Η σύμβαση είχε υπογραφεί με το υπουργείο των 3Τ, δηλαδή Ταχυδρομείο-Τηλεγραφείο και Τηλεφωνείο.
Τον Οκτώβρη του 1926 μάλιστα είχαν τυπωθεί και γραμματόσημα[5] για να τιμήσουν την συνεργασία αυτή της ελληνικής κυβέρνησης με την Αερο-Εσπρέσσο. Η έκδοση αυτή των γραμματοσήμων έγινε γνωστή με το όνομα “Πατακόνια” και τη σειρά σχεδίασε ο καθηγητής Α.Γαβαλάς. Η εκτύπωση είχε γίνει στο Μιλάνο με λιθογραφική μέθοδο.
Οι πτήσεις με το υδροπλάνο από το Μπρίντεζι προς τον αερολιμένα του Μούδρου συνεχίστηκαν μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου του 1930.
Τότε εγκαινιάστηκε ο αερολιμένας της Μυτιλήνης και η Αερο-Εσπρέσσο Ιταλιάνα σταμάτησε να πετά προς τη Λήμνο[6]. Το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των ετών 1926-1930 πραγματοποιούνταν διεθνείς πτήσεις στη Λήμνο, υπήρξε ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη που τα χρόνια εκείνα παρουσίαζε το νησί, με επίκεντρο, το κοσμοπολίτικο λιμάνι του Μούδρου.
Το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των ετών 1926-1930 πραγματοποιούνταν διεθνείς πτήσεις στη Λήμνο, υπήρξε ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη που τα χρόνια εκείνα παρουσίαζε το νησί, με επίκεντρο, το κοσμοπολίτικο λιμάνι του Μούδρου.
Μια ατυχής στιγμή στην πορεία της Αερο-Εσπρέσσο ήταν το ατύχημα με υδροπλάνο τύπου “CMASA Wal” στις 18 Ιουλίου 1933 στη γραμμή Αθήνας-Ρόδου με απώλεια τεσσάρων μελών του πληρώματος και δύο επιβατών, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν στην περιοχή.
—————
[1] Οι επόμενες πτήσεις έγιναν στις 9 και στις 15 Αυγούστου του 1926.
[2] Τα υδροπλάνα που πετούσαν στη γραμμή Μπρίντεζι-Αθήνα-Λήμνο-Κωνσταντινούπολη έφεραν τα χαιδευτικά ονόματα “James” και “Jafer”
[3] Ο Ουμπέρτο Μανταλέννα υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους αεροπόρους όλων των εποχών.
[4] Η σύμβαση είχε υπογραφεί με το υπουργείο των 3Τ,δηλαδή Ταχυδρομείο-Τηλεγραφείο και Τηλεφωνείο.
[5] Η έκδοση αυτή των γραμματοσήμων έγινε γνωστή με το όνομα Πατακόνια και τη σειρά σχεδίασε ο καθηγητής Α.Γαβαλάς.Η εκτύπωση είχε γίνει στο Μιλάνο με λιθογραφική μέθοδο.
[6] Οι Λημνιοί τότε αντέδρασαν και ζήτησαν από την εταιρία να προτιμάει τη Λήμνο από τη Λέσβο για τις πτήσεις της,κάτι που όμως δεν υλοποιήθηκε.Ο αερολιμένας της Λήμνου διατηρήθηκε σε εφεδρία μαζί με εκείνο της Ιθάκης.Η Αερο-Εσπρέσσο μετά το 1930 άλλαξε πολιτική και επέλεξε άλλους αερολιμένες όπως εκείνους της Πάτρας,της Σύρου και της Ρόδου.
Κείμενο: Ευαγγελία Χ.Λιάπη
