Η αρχαιολογική έκθεση “Κυκλαδικά στιγμιότυπα από τα μνημεία και τους ανθρώπους τους“, η οποία παρουσιάζεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο από τις 22 Νοεμβρίου 2017, παρατείνεται έως τις 10 Απριλίου 2018.
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα λάβουν χώρα στο αμφιθέατρο του Βυζαντινού Μουσείου οι εξής εκδηλώσεις:
α) Συζήτηση με θέμα: “Η προστασία των μνημείων στις Κυκλάδες την περίοδο ανάδειξης των νησιών ως δημοφιλών τουριστικών προορισμών (1960-1980)”, την Κυριακή 11 Μαρτίου και ώρα 12:00. Θα μιλήσουν η Φωτεινή Ζαφειροπούλου, Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων, ο Χρήστος Ντούμας, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών και ο Κωνσταντίνος Τσάκος, Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων.
β) Προβολή της ταινίας της Μαργαρίτας Μαντά: “Φύλακες του χρόνου“ με θέμα επτά αρχαιοφύλακες από όλη την Ελλάδα μεταξύ των οποίων ένας από τη Δήλο και ένας από τη Θήρα. Η ταινία θα προβληθεί το Σάββατο 24 Μαρτίου και ώρα 12:00. Μετά το πέρας της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση με τη σκηνοθέτιδα.
Επίσης, στις 11 & 24 Μαρτίου στις 10:00 π.μ. αντίστοιχα, αρχαιολόγοι της ΕΦΑ Κυκλάδων θα πραγματοποιήσουν ξενάγηση στην έκθεση. Οι ξεναγήσεις προσφέρονται δωρεάν – απαιτείται αγορά εισιτηρίου. Δηλώσεις συμμετοχής στα τηλέφωνα 213 213 9570 ή 213 213 9511 (Δευτέρα – Παρασκευή από τις 09:00 έως τις 15:00).
Η έκθεση, που διοργανώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε συνεργασία με τη Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, συνθέτει επιλεγμένα στιγμιότυπα με πρωταγωνιστές ανθρώπους που εργάστηκαν για την αποκάλυψη, προστασία και ανάδειξη του μοναδικού αρχαιολογικού και πολιτιστικού πλούτου των Κυκλάδων από τα τέλη του 19ου αιώνα ως σήμερα και περιλαμβάνει μοναδικά αρχαιολογικά εκθέματα από τα νησιά, τα περισσότερα από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά.
Μέσα από εμβληματικά ευρήματα μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ιδρυμάτων της Εκκλησίας της Ελλάδας αλλά και πρωτότυπο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, παρουσιάζονται γοητευτικές ιστορίες για τους άοκνους εργάτες του δύσκολου και πολύπλοκου έργου της διάσωσης των μνημείων των Κυκλάδων αλλά και όλους αυτούς που συμμετείχαν ενεργά στην πρόσληψή του.
βυζαντινής τέχνης που απεικονίζουν την Κοίμηση της Θεοτόκου, και οι κινήσεις των μορφών,
που είναι πιο έντονες και πιο «πλαστικές» από τις συνήθως αυστηρές του Βυζαντίου, είναι τα πιο εμφανή.
Η τελευταία ενότητα ρίχνει φως στις συντονισμένες προσπάθειες εντοπισμού, προστασίας και συντήρησης σημαντικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων αλλά και μοναδικών αντικειμένων εξέχουσας ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας. Ιστορίες για σύνολα μνημειακής ζωγραφικής, φορητές εικόνες με τις προκλήσεις συντήρησής τους συνθέτουν το αφήγημα αυτής της ενότητας. Μεταξύ των εξαιρετικής ποιότητας εκθεμάτων, δύο άγνωστες έως σήμερα βυζαντινές εικόνες, αποτοιχισμένες βυζαντινές τοιχογραφίες και μια εικόνα βυζαντινής τεχνοτροπίας του Εl Greco που εντοπίστηκε απροσδόκητα στη Σύρο το 1983.
Ο Ελ Γκρέκο ζωγράφισε την “Κοίμηση της Θεοτόκου” (αυγοτέμπερα σε ξύλο) κοντά στο τέλος της κρητικής του περιόδου, κατά πάσα πιθανότητα πριν από 1567. Η υπογραφή του Ελ Γκρέκο «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο δείξας» στη βάση του μεσαίου κηροπηγίου ανακαλύφθηκε το 1983 από τον αρχαιολόγο – βυζαντινολόγο κ. Γιώργο Μαστορόπουλο. Καθαρίστηκε και συντηρήθηκε από τον κ. Μπαλτογιάννη. Ένα εξαιρετικό έργο της νεανικής ηλικίας του μεγάλου ζωγράφου, που δείχνει πόσο ώριμος τεχνίτης της «βυζαντινής» τεχνικής και τεχνοτροπίας ήταν ο Θεοτοκόπουλος όταν έφευγε από την Κρήτη (1567), αλλά και κοινωνός της ορθοδόξου πνευματικότητας.
Η εικόνα, η οποία παραμένει ως αντικείμενο λατρείας στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Σύρο από το 1850 περίπου, πιθανώς μεταφέρθηκε στο νησί κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, από Ψαριανούς εποίκους, πράγμα που δικαιολογεί και την ονομασία της εκκλησίας. Η εικόνα φέρει όλα τα στοιχεία για το καθιερωμένο μοτίβο για το θέμα αυτό, το οποίο ήταν πολύ κοινό στην Ορθόδοξη Εκκλησία με την οποία ο Ελ Γκρέκο ανατράφηκε και επηρεάστηκε από αυτή. Παρ ‘όλα αυτά, έχει χάσει κάποια στοιχεία της παραδοσιακής βυζαντινής λιτότητας, υιοθετώντας χαρακτηριστικά της Αναγέννησης.
