Η ιστορία «φωνάζει» σινεμά. Στο φόντο η Ελλάδα της δεκαετίας του ’70, σκηνικό ένα εργοστάσιο στη Σύρο, πρωταγωνιστές ένας ανήσυχος επιχειρηματίας, δύο κορυφαίοι σχεδιαστές, δεκάδες επιστήμονες, εργάτες και τεχνίτες από τον Πειραιά και τα νησιά, και στο επίκεντρο ένα τρισχαριτωμένο πορτοκαλί αμάξι, το πρώτο ηλεκτρικό αυτοκίνητο ευρείας παραγωγής παγκοσμίως.
Ο Μιχάλης Σταυρόπουλος, δημοσιογράφος, επί χρόνια διευθυντής σύνταξης στους «4 Τροχούς» και προσφάτως κινηματογραφιστής, δεν μπορούσε να αφήσει την ευκαιρία να πάει χαμένη. «Μου φάνηκε ιδανική ιστορία να ειπωθεί με την κινηματογραφική γλώσσα, την οποία πάντα είχα διάθεση να χρησιμοποιήσω. Νομίζω ότι είναι πολύ ωραία ιστορία για να ξεκινήσει κανείς τη διαδρομή του στο σινεμά», λέει ο ίδιος στην «Κ» λίγο πριν ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη για το 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ (14-23 Μαρτίου), όπου θα διαγωνιστεί η ταινία του «Ανάμεσα σε δύο νησιά».
Η ιστορία του θρυλικού αυτοκινήτου Enfield 8000 ξεκινά στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Πίσω από το πρότζεκτ βρισκόταν η Enfield Automotive, με έδρα το Isle of Wight της Μ. Βρετανίας (ένα από τα δύο «νησιά» του τίτλου), μια πρωτοποριακή για την εποχή της εταιρεία που ειδικευόταν στην κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων. «Εκείνη την εποχή κυριαρχούσε έντονος προβληματισμός για το κατά πόσο θα υπάρχει πετρέλαιο για πάντα, ενώ στις μεγαλουπόλεις υπήρχε έντονο πρόβλημα ρύπανσης», εξηγεί ο κ. Σταυρόπουλος. Ιδιοκτήτης της εταιρείας ήταν ο δαιμόνιος Ανδριώτης εφοπλιστής Γιάννης Γουλανδρής, ενώ κεντρικός σχεδιαστής του Enfield 8000 ο επίσης Ελληνας, απόφοιτος του ΜΙΤ, Κωνσταντίνος Αδρακτάς.
Η εξέλιξη του αυτοκινήτου πραγματοποιήθηκε στην Αγγλία, όπου η εταιρεία κατάφερε και κέρδισε διαγωνισμό του Συμβουλίου Ηλεκτρικής Ενέργειας (σ.σ. επιβλέπουσα Αρχή, περίπου όπως η ΡΑΕ), αφήνοντας πίσω εταιρείες όπως η Ford και η Leyland, για την προμήθεια περίπου 100 αυτοκινήτων: η πρώτη μικρή γραμμή παραγωγής ηλεκτρικού αυτοκινήτου στη νεότερη ιστορία της αυτοκίνησης.
Η ιστορία λαμβάνει ενδιαφέρουσα τροπή, όταν, λίγο πριν αρχίσει η παραγωγή, ο Γιάννης Γουλανδρής, παρά τις αντιρρήσεις του Κωνσταντίνου Αδρακτά, αποφασίζει να κλείσει το εργοστάσιο στην Αγγλία και να το μεταφέρει στη Σύρο, στο κτίριο ενός παλιού κλωστηρίου, κοντά στο ναυπηγείο Νεωρίου (ο εφοπλιστής είχε αγοράσει το ναυπηγείο το 1968). Ο νέος σχεδιαστής ήταν ο Γεώργιος Μιχαήλ. Για την κατασκευή του «στρατολογήθηκαν» άνδρες από το ναυπηγείο, που από σκαριά έπιασαν να παιδεύουν λαμαρίνες αυτοκινήτου, φανοποιοί, μηχανικοί, τεχνίτες από τη Σύρο, τον Πειραιά και αλλού.
Το πρώτο αυτοκίνητο έκανε τη βόλτα του στη Σύρο τον Οκτώβριο του ’73, περίπου τέσσερις δεκαετίες πριν η αυτοκινητοβιομηχανία αρχίσει τη μαζική παραγωγή ηλεκτροκίνητων μοντέλων. Το Enfield 8000 διέθετε ηλεκτροκινητήρα συνεχούς ρεύματος 12 volt και απέδιδε 8,16 ίππους. Η μέγιστη ταχύτητα ήταν 64 χλμ./ώρα και η αυτονομία του έφτανε τα 60 χιλιόμετρα. Διέθετε πλαίσιο αλουμινίου, μοναδική αεροδυναμική και πολυτελή εσωτερική σχεδίαση (δερμάτινα καθίσματα κ.λπ.). Είχε μήκος μόλις 2,7 μέτρα και βάρος 965 κιλά (μόνο οι μπαταρίες ζύγιζαν 300 κιλά).
 |
| Το πορτοκαλί αυτοκίνητο στην προκυμαία της Σύρου είναι το πρώτο ηλεκτροκίνητο, παγκοσμίως, το οποίο κατασκευάστηκε στο νησί τη δεκαετία του ’70! Εκατόν είκοσι οχήματα όλα κι όλα παρήγαγε το εργοστάσιο Enfield Automotive, ιδιοκτησίας Γιάννη Γουλανδρή, το οποίο μετεγκαταστάθηκε στα τέλη του ’60 από το νησί Γουάιτ της Βρετανίας στη Σύρο, σ’ ένα παλιό κλωστήριο κοντά στο Νεώριο. Την άγνωστη ιστορία του εντυπωσιακού ελληνικού εγχειρήματος αφηγείται το ντοκιμαντέρ «Ανάμεσα σε δύο νησιά» του Μιχάλη Σταυρόπουλου, το οποίο θα προβληθεί σε λίγες ημέρες στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη. |
Μόλις 120 αυτοκίνητα
Δυστυχώς, η ιστορία λήγει άδοξα. Στις αρχές του ’76 η παραγωγή σταμάτησε και το εργοστάσιο έκλεισε. Είχαν προλάβει να κατασκευαστούν συνολικά 120 αυτοκίνητα, τα περισσότερα από τα οποία «έφυγαν» για Αγγλία και το Συμβούλιο Ηλεκτρικής Ενέργειας, και ορισμένα σε μεμονωμένους πελάτες του εξωτερικού (το αυτοκίνητο δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει στη χώρα μας λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων). «Οι λόγοι της αποτυχίας του Enfield είναι πολλοί. Από τα εγγενή προβλήματα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, και κυρίως το θέμα της εμβέλειάς τους, μέχρι το ότι η κατασκευή του συνέπεσε με την περίοδο της χούντας και της μεταπολίτευσης». Τον δικό της ρόλο εκτιμάται πως διαδραμάτισε και η πετρελαιο βιομηχανία, που μάλλον δυσαρεστήθηκε από το πρωτοποριακό μοντέλο της Σύρου. «Δεν μπορεί να αποδειχθεί, αλλά είναι εύλογο ότι όταν έρχεται κάτι νέο, γίνεται προσπάθεια να αποτραπεί», λέει ο κ. Σταυρόπουλος.
«Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πολύ παλιά υπόθεση, ωστόσο το Enfield ήταν πολύ σημαντικό για την εποχή του. Ηταν το πρώτο, έστω περιορισμένης παραγωγής, σύγχρονο ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Δεν πρόσθεσαν απλώς μπαταρίες, αλλά έφτιαξαν ένα αυτοκίνητο που εξυπηρετούσε πραγματικές ανάγκες για την κίνηση στην πόλη», καταλήγει.
της Λίνας Γιάνναρου
(Ευχαριστούμε την κα Γιάνναρου για την άδεια αναδημοσίευσης του άρθρου της)
Πηγή: Εφημερίδα “Η Καθημερινή”
