Στην Ερμούπολη της Σύρου στην οδό Ηρώων Πολυτεχνείου 18 – 20 (σημερινή ονομασία) υπήρχε ένα εργοστάσιο που επεξεργαζόταν σμύριδα Νάξου. Η επωνυμία του ήταν Σμυριδουργείο Νάξος, ιδρύθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με διευθυντή τον Συριανό επιχειρηματία Γεώργιο Βαμβακάρη. Επεξεργαζόταν τη ναξιακή σμύριδα και το επεξεργασμένο μετάλλευμα το εξήγαγε στην γαλλική εταιρία επεξεργασίας γυαλιού SaintGobin Pont a Mousson. Διέκοψε την λειτουργία του τη δεκαετία του 1960.
Το συγκεκριμένο εργοστάσιο ουσιαστικά θρυμμάτιζε τη σμύριδα σε κόκκους την αποθήκευε και την συσκεύαζε πριν την στείλει στη Γαλλία. Επειδή όμως για να θρυμματιστεί θα χρειαζόταν μεγάλους σπαστήρες ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας όταν ερχόταν στη Νάξο για να αγοράσει σμύριδα προτιμούσε να παίρνει το θραύσμα τους σμυριγλιού, δηλαδή τα χαλίκια, κάτι που δεν ήθελαν άλλες εταιρίες και το κράτος. Για το λόγο αυτό τόσο στη Κόρωνο όσο και στην Απείρανθο καθιερώθηκε εκείνη την εποχή το θραύσμα του σμυριγλιού να λέγεται βαμβακάρι σμυρίγλι, ορολογία που υπήρχε μέχρι πρόσφατα.
Μετά την διακοπή των εργασιών ως εργοστάσιο Σμύριδας, το κεντρικό τμήμα που φαίνεται στην Φωτογραφία αγοράστηκε από τους αδελφούς ΜΑΟΥΤΣΟΥ, μετασκευάστηκε και λειτούργησε ως Μηχανουργείο “ΜΗΧΑΝΟΥΡΓΕΙΟΝ ΑΦΩΝ ΜΑΟΥΤΣΟΥ” το δεξιό τμήμα αγοράστηκε από τον ”ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΒΕΡΓΟ”και το αριστερό από το “ΝΕΩΡΙΟ ΣΥΡΟΥ”.
Πηγή: ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ
