Τρικυμία: Ένα θέατρο για το Αιγαίο

Επεξήγηση τίτλου: Στηριζόμαστε στην θεώρηση του Αιγαίου ως μία διάσπαρτη πόλη και σε αυτή προσφέρουμε ένα δίαυλο επικοινωνίας, μία πολιτιστική γέφυρα, ένα πλοίο – θέατρο.

Σημείο εκκίνησης της έρευνάς μας γύρω από την “εν πλω” αρχιτεκτονική αποτέλεσε το θέμα της ελληνικής παρουσίας στη 10η Biennale Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, “Το Αιγαίο¨Μια Διάσπαρτη Πόλη”. ‘Oπως αναφέρεται στην εισαγωγή του καταλόγου της, η έκθεση αυτή “στηρίζεται στην αιρετική πεποίθηση του ιστορικού Ruggiero Romano ότι το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου είναι μία πόλη“.

Έτσι λοιπόν διαβάζουμε το Αιγαίο Πέλαγος ως ένα σύμπλεγμα νησιών που λειτουργούν ως σύνολο δημιουργώντας ένα δίκτυο, αλλά ταυτόχρονα διατηρώντας το καθένα τον δικό του χαρακτήρα. Σε αυτή τη διάσπαρτη πόλη προτείνουμε ένα μοντέλο κοινών υποδομών μεγάλης κλίμακας, το οποίο επιχειρεί να απαντήσει συνολικά στα προβλήματα της και βασίζεται στην ιδέα της κίνησης. Ως παράδειγμα εφαρμογής επιλέγουμε το χώρο του πολιτισμού και ειδικότερα το θέατρο, γιατί μπορεί να λειτουργήσει ως δίαυλος επικοινωνίας(γέφυρα) μεταξύ των νησιών. Ένα υπάρχον πλοίο σε δεύτερη χρήση θα αποτελέσει φορέα του πλωτού μας θεάτρου, ενώ το πλοίο ως πλευστική συσκευή και το θέατρο ως μηχανή θα πλεχτούν σε ένα αδιαίρετο σύνολο-εργαλείο.

Ως ενδεικτική πορεία προτείνουμε αρχικά ένα περίπλου των Κυκλάδων, τις οποίες θεωρούμε την καρδιά του Αρχιπελάγους και με τις οποίες μας συνδέει μια βιωματική σχέση. Ο περίπλους σχεδιάζεται λαμβάνοντας υπόψιν τις εγγύτητες μεταξύ των νησιών αλλά και την υπάρχουσα ταξινόμησή τους σε ομάδες. Αρχή και τέλος του περίπλου αποτελεί η Ερμούπολη της Σύρου, ως γεωγραφική και πολιτιστική πρωτεύουσα των Κυκλάδων. Επιπλέον, παρέχουμε μια λίστα των λιμανιών στα χέρια του εκάστοτε σκηνοθέτη για την επιλογή της θέσης και του τρόπου πρόσδεσης του πλοίου-θεάτρου. Όσων αφορά την πρόσδεση αυτή καθεαυτή, έχουν προβλεφθεί 3 κυρίως τρόποι, η πρυμνοδέτηση, η πλαγιοδέτηση και το αγκυροβόλιο αρόδου που προσφέρει τη δυνατότητα πρόσβασης μέσω θάλασσας.

Το πλοίο που επιλέχθηκε για επανάχρηση με τη συμβολή ναυπηγών είναι το Ισπανικό ωκεανογραφικό Hesperides, κυρίως λόγω της εξαιρετικής του ικανότητας πλεύσης σε ανοικτές θάλασσες, την ευστάθειά του και τις δυνατότητες ελιγμών σε περιορισμένο χώρο. Επίσης έχει ένα ιδεατό μέγεθος(μήκος, πλάτος, βύθισμα) τόσο για τα λιμάνια που θα το φιλοξενήσουν όσο και για το θέατρο που θα φιλοξενεί στο εσωτερικό του. Τέλος έχει μια ιδιαίτερη ογκοπλασία, την οποία εξ’αρχής θεωρήσαμε ενδιαφέρουσα και η οποία, έχοντας την υπερκατασκευή κεντρικά ευνοούσε τον τριμερή διαχωρισμό του σε φουαγιέ-θέατρο-κατοικία θιάσου που αποτελούν και τις κύριες ενότητες χρήσεων της λύσης μας.

Η σύνθεση μας βασίστηκε σε μία πρωταρχική χειρονομία, αυτή του “σκαψίματος” του κυρίως όγκου του πλοίου. Τοίχοι και καταστρώματα που αρχικά κατακερμάτιζαν το πλοίο σε μικρούς χώρους, ‘ξεριζώνονται’ αφήνοντας τα ίχνη τους σε ένα νέο, μεγάλο, ενιαίο χώρο που θα φιλοξενήσει το θέατρό μας. Χρησιμοποιώντας αυτό το χώρο ως συνθετικό πυρήνα, οι υπόλοιποι χώροι της λύσης θα επιχειρήσουν να τον αναδείξουν και να τον τροφοδοτήσουν. Με την είσοδό τους από το λιμάνι, οι θεατές θα βρεθούν σε ένα μεγάλο σχετικά αδιαμόρφωτο χώρο στην πρύμνη του πλοίου, ο οποίος έχει χαρακτήρα αστικής πλατείας. Στη συνέχεια θα κινηθούν στο ημιυπαίθριο φουαγιέ, το οποίο έχει πολλές δυνατότητες διαμόρφωσης, με πανέλα τα οποία σύρονται και τραβιούνται από το πλάι σχηματίζοντας έπιπλα, τα οποία αλλάζουν το χαρακτήρα του χώρου ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε παράστασης. Θα ακολουθήσει μια απότομη μετάβαση, μέσα από ένα στενό πέρασμα, στον ανοικτό χώρο του θεάτρου, μια κίνηση που επιχειρεί να προκαλέσει έκπληξη και δέος στους θεατές. Πίσω από το χώρο του θεάτρου, και προς την πλώρη του πλοίου βρίσκονται οι καμπίνες και οι κοινόχρηστοι χώροι πληρώματος και θιάσου. Το πλήρωμα, απαραίτητο για την λειτουργία του πλοίου, κατοικεί στο μπροστινό κατακόρυφο κομμάτι της υπερκατασκευής, το οποίο στεγάζεται από τη γέφυρα και τον καπετάνιο. Τέλος, η πλώρη του πλοίου αποκτά μια κοιλότητα, ένα αίθριο με ένα μικρό αμφιθέατρο για πρόβες, που συγκεντρώνει την καθημερινή ζωή του θιάσου μέσα στο πλοίο και κάτω από τη σκιά ενός δέντρου.