Συνάντηση επιστημόνων από τους χώρους της αρχαιολογίας και της γεωλογίας για το ορυκτό “Ιαδεΐτη” θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 6 Ιουνίου στο ξενοδοχείο “Ερμής” στην Σύρο, καθώς όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα, πελέκεις 8.500 χρόνων από ιαδεΐτη (ίασπη) από την Σύρο, βρέθηκαν στο Çukuriçi Höyük της Μικράς Ασίας!
Σε διάλεξη που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Οκτώβριο στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών από τον Lasse Sørensen μεταξύ άλλων αναφέρθηκε ότι: “Στο πλαίσιο μιας μελέτης ευρημάτων πελέκεων από ίασπη στο Αιγαίο και την Ανατολία βρέθηκαν αυτά τα σπάνια αντικείμενα σε διάφορες νεολιθικές και πρωτοχαλκές θέσεις, επιτρέποντας έτσι συγκρίσεις μεταξύ των αρχαιολογικών αντικειμένων από το ορυκτό αυτό. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μερικοί πελέκεις προέρχονται από τα κοιτάσματα ιαδεΐτη των ιταλικών Άλπεων, άλλοι από τα τοπικά κοιτάσματα της Σύρου και άλλοι από άγνωστες ακόμη πηγές της δυτικής και της ανατολικής Μεσογείου. Ένα άλλο σημαντικό αποτέλεσμα ήταν η ανακάλυψη πελέκεων από ιαδεΐτη προερχόμενου από την Σύρο στην θέση Çukuriçi Höyük της δυτικής Ανατολίας. Οι πελέκεις αυτοί βρέθηκαν σε στρώματα που χρονολογούνται με C14 περ. στο 6500 π.Χ., γεγονός που τους καθιστά την πρώτη μαρτυρία εκμετάλλευσης ιαδεΐτη παγκοσμίως, σύγχρονη με τους πρωτοπόρους γεωργούς στην δυτική Ανατολία.”
Ο σπουδαίος Ελβετός γεωλόγος Martin Engi ερχόταν στο νησί από φοιτητής (1972) και πριν λίγα χρόνια αγόρασε σπίτι στη Σύρο για το λόγο ότι είναι ερωτευμένος με τα πετρώματα αυτά. Με έδρα λοιπόν το σπίτι του προσκαλούνται ετησίως διασημότητες καθηγητές της γεωλογίας από όλο τον κόσμο. Όπως αναφέρει στην επιστολή του που ακολουθεί, σχετικά με τη συνάντηση εργασίας:
Το “International Network on Jade Cultures” επισκέπτεται την Σύρο
Μετά από το επιστημονικό σεμινάριο στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα, μια διεθνής ομάδα αρχαιολόγων και γεωλόγων έφτασε στη Σύρο. Ήρθαν να εξετάσουν αρκετές τοποθεσίες στην Απάνω Μεριά όπου είναι γνωστό ότι υπάρχει ιαδεΐτης. Αυτός ο πολύ σπάνιος τύπος ορυκτού έχει μεγάλη σημασία στην αρχαιολογία, καθώς χρησιμοποιήθηκε ήδη πάνω από 5.000 χρόνια πριν για την παραγωγή πέτρινων πελέκεων. Τέτοια εργαλεία από τη Νεολιθική εποχή βρίσκονται σε όλες τις ηπείρους και είναι ευρέως διαδεδομένα στην Ευρώπη.
Παραδόξως, οι αρχαιολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι οι πελέκεις από ιαδεΐτη που βρέθηκαν στην πλειονότητα της Ευρώπης κατασκευάστηκαν από πρώτες ύλες που πιθανότατα προέρχονταν μόνο από δύο μικρές περιοχές της βόρειας Ιταλίας (Monte Viso και Beigua). Αυτό συνεπάγεται ότι οι σπάνιες πρώτες ύλες και τα πολύτιμα εργαλεία που παράγονται διαδόθηκαν σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Ένα δίκτυο μεταφορών λειτουργούσε ήδη πριν από 5.000 χρόνια!
Γιατί οι ειδικοί στον ιαδεΐτη ενδιαφέρονται για τη Σύρο;
Αποδεικνύεται ότι οι πέτρινοι πελέκεις από την Ανατολική Ευρώπη έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά που είναι γνωστά από τις ιταλικές πηγές, οπότε μπορεί να προέρχονται από διαφορετική πηγή. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η Σύρος είναι μια πιθανή προέλευση – ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι είναι πολύ πιθανό. Αλλά αυτό το ζήτημα εξακολουθεί να συζητείται, επομένως απαιτείται πιο λεπτομερής μελέτη. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο η ομάδα ειδικών επισκέπτεται επί του παρόντος τη Σύρο. Οι μελέτες στον τομέα αυτό θα τους επιτρέψουν να καθορίσουν ποια δείγματα και τεχνικές θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να αποσαφηνιστεί ο ρόλος που έπαιξε η Σύρος στην αρχαιότητα στην παραγωγή και τη διάδοση πολύτιμων αντικειμένων από ιαδεΐτη. Προς το παρόν φαίνεται σαφές ότι έχουν κατασκευαστεί στη Σύρο νεολιθικοί πέτρινοι πελέκεις. Δεν έχει ακόμη καθοριστεί η κλίμακα παραγωγής, η διάρκειά της, οι συγκεκριμένοι τόποι και οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και το φάσμα πιθανών εξαγωγών.
Αυτός ο τύπος έρευνας απαιτεί στενή συνεργασία διαφόρων ειδικών από την αρχαιολογία και τη γεωλογία. Προκειμένου να επιτευχθούν ουσιαστικά αποτελέσματα, πρέπει να ληφθούν δείγματα μέσα στο ευρύ πολιτισμικό πλαίσιο της αρχαιολογίας και με γεωλογική εμπειρία, πριν εφαρμοστούν προηγμένες αναλυτικές τεχνικές από τη πετρολογία και τη γεωχημεία. Το παγκόσμιο δίκτυο ειδικών του ιαδεΐτη ανυπομονεί να δει τα αποτελέσματα των μελετών στο προσεχές εργαστήριο μέσα στην εβδομάδα στην Αθήνα και με επιτόπιο πεδίο δράσης στη Σύρο.
Ιαδεΐτης: Ένα θέμα για το Γεωπάρκο της Σύρου
Το Γεωπάρκο της Σύρου εισέρχεται τώρα στο στάδιο υλοποίησής του και έτσι η επιστημονική συζήτηση για τον ρόλο της Σύρου στην αρχαία παραγωγή και μεταφορά του ιαδεΐτη ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Ο ιαδεΐτης προσθέτει απλώς ακόμα μια πιο συναρπαστική πλευρά στους πολλούς γεωλογικούς θησαυρούς της Σύρου. Αρκετές πτυχές του ιαδεΐτη θα εκπροσωπούνται στο Γεωλογικό Μουσείο, ως μέρος μιας αφιερωμένης έκθεσης στο κτίριο Κορνηλάκη.
Από την άλλη πλευρά, τα κοιτάσματα του ιαδεΐτη στη Σύρο είναι μικρά και πολύ σπάνια, όπως και αλλού. Αυτό απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά την προστασία του χώρου στην Απάνω Μεριά, ώστε να αποφευχθεί η ζημιά σε αυτές τις ιδιαίτερα ευαίσθητες τοποθεσίες. Είναι σημαντικό να πούμε ότι το υλικό που βρέθηκε στη Σύρο δεν είναι καθόλου η ποιότητα του πολύτιμου λίθου που απαιτείται για την παραγωγή κοσμήματος από νεφρίτη, το οποίο είναι τόσο δημοφιλές στην Ασία.
Ο ιαδεΐτης της Σύρου δεν έχει ιδιαίτερη αξία για την βιομηχανία ορυκτών, αλλά είναι σίγουρα μέρος του πολιτιστικού πλούτου του νησιού και είναι παρών ως μια πολύ πρώιμη μνήμη της ανθρώπινης εφευρετικότητας.
Διαβάστε επίσης:
Πελέκεις 8.500 χρόνων από ίασπη, από την Σύρο, βρέθηκαν στο Çukuriçi Höyük της Ανατολίας!
