• Ημερολόγιο
  • Όροι Χρήσης
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Syros Places
  • Επικοινωνία
Παρασκευή, 12 Αυγούστου 2022
24 °c
Syros
24 ° Σα
24 ° Κυ
23 ° Δε
24 ° Τρ
26 ° Τε
Syros Agenda
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
Syros Agenda
No Result
View All Result
Home Θέματα

Δημήτριος Βικέλας – Οραματιστής του τουρισμού

29/05/2016
in Θέματα, Ιστορία
A A
0

Ένας συντηρητικός εκσυγχρονιστής

του Τζιόβα Δημήτριου

Αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια επιχειρούνται παραλληλισμοί με τον δέκατο ένατο αιώνα και συχνά δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και πολιτικοί επικαλούνται λογίους του περασμένου αιώνα, ιδιαίτερα τον Ροΐδη, για να περιγράψουν την τρέχουσα πνευματική και πολιτική κακοδαιμονία της Ελλάδας. Αν ο Ροΐδης με το καυστικό του χιούμορ και την ειρωνική του γλώσσα συγκεντρώνει τις προτιμήσεις, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και άλλους Ελληνες του εξωτερικού που μπορεί να μη διέθεταν τη διασκεδαστική τέχνη του Ροΐδη, εν τούτοις μας προσφέρουν από τη σκοπιά της Διασποράς μια ενδιαφέρουσα και εξακολουθητικά επίκαιρη εικόνα των ελληνικών πραγμάτων. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο Δημήτριος Βικέλας, που το όνομά του συνδέθηκε με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων (1896), αλλά τα κείμενά του μας αποκαλύπτουν και άλλες αξιόλογες πτυχές του, που φαίνονται τώρα καλύτερα στη συγκεντρωτική έκδοση των Απάντων του (επιμ. Αλκη Αγγέλου) που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, τον οποίο ίδρυσε ο ίδιος το 1899.

Ο Βικέλας είναι από τους λόγιους που ουσιαστικά εισήγαγαν το ιστορικό βάθος και την εξελικτική σύλληψη του χρόνου στη νεοελληνική πεζογραφία και αν ήταν περισσότερο έμπορος και λιγότερο λόγιος θα μπορούσαμε να πούμε ότι με τον Λουκή Λάρα (1879) έγραψε το πρώτο ελληνικό μυθιστορηματικό μανιφέστο του καπιταλισμού. Στο έργο αυτό (το πιο πολυμεταφρασμένο ελληνικό μυθιστόρημα του περασμένου αιώνα) αντιπαρατίθενται δύο στάσεις ζωής, δύο φιλοσοφίες: ο ηρωισμός, που προϋποθέτει ένα είδος γραμμικής, δυναμικής και προοδευτικής κορύφωσης, και ο συντηρητισμός (και ο Βικέλας ήταν δεδηλωμένος συντηρητικός), που ευνοεί την οργανική ανακύκληση, την εσωστρέφεια και τη στοχαστική αναδίπλωση.

Νοσταλγία και αναμνησιολογία

Απόσταση και ανάμνηση συνιστούν τις μήτρες των γραπτών του Βικέλα συμβάλλοντας κυρίως στον Λουκή Λάρα στην απομυθοποίηση του ρομαντικού φιλελληνισμού και του ηρωικού ’21, με την υποκατάσταση του ιδεώδους της δράσης από το ιδεώδες της τάξης και της προκοπής. Ο Βικέλας ήταν κατά οξύμωρο τρόπο ένας συντηρητικός εκσυγχρονιστής, γιατί αφενός μεν προωθεί τα συντηρητικά ιδεώδη της νοικοκυροσύνης και της μέσης οδού (ακόμη και μέσω των ηρώων του), αφετέρου δε επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής εκπαίδευσης και κοινωνίας. Η διαμονή του Βικέλα εκτός του ελλαδικού χώρου επιτείνει τη νοσταλγία και την αναμνησιολογία, που με τη σειρά τους οδηγούν σε κάποιες εξιδανικεύσεις προσώπων. Ο συντηρητισμός του σε συνδυασμό με τη νοσταλγία του θα πρέπει να καθόρισαν και τη ροπή του προς τη διαγραφή ανιδιοτελών και αγαθών χαρακτήρων στην πεζογραφία του. Η επιμονή στα πρόσωπα και στις αναμνήσεις οφείλεται και στο γεγονός ότι δεν ρίζωσε ούτε απέκτησε ιδιαίτερο δέσιμο με τους ξένους τόπους στους οποίους έζησε.

Από τη σκοπιά της Διασποράς, ο Βικέλας επιχειρεί επίσης να διαγράψει το πολιτιστικό επίπεδο της Ελλάδας, τις προοπτικές ανάπτυξής της και να αποτυπώσει την πραγματική εικόνα της στο εξωτερικό. Εχοντας συνείδηση της προοπτικής που του εξασφαλίζει η παραμονή του στο εξωτερικό παρατηρεί: «Μακράν της Ελλάδος ευρισκόμενοι δυνάμεθα να κρίνωμεν εξ υψηλοτέρας περιωπής το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της. Η απόστασις τόπου ισοδυναμεί και προς απόστασιν χρόνου. Μακρόθεν βλέποντες, γινόμεθα τρόπον τινά μεταγενέστεροι». Παραδεχόμενος ότι η κοινωνική διάπλαση της Ελλάδας έγινε κάτω από διαφορετικούς ιστορικούς όρους σε σύγκριση με τη Βορειοδυτική Ευρώπη, ελπίζει ότι και αυτή θα μπορούσε να αναπτυχθεί και να προσελκύει περιηγητές, όπως η Σκωτία, όταν ολοκληρωθεί το σιδηροδρομικό δίκτυο και αποκτηθούν τα κατάλληλα ξενοδοχεία.

Το ρεύμα τούτο [των περιηγητών] θα το ελκύση πολύ περισσότερον η Ελλάς, όταν τελειωθή το σύμπλεγμα των σιδηροδρόμων και αποκτήσωμεν πανταχού ξενοδοχεία παρέχοντα εις τους ξένους τας αναγκαίας ανέσεις, διότι έχομεν όσας φυσικάς καλλονάς δύναται η Σκωτία να επιδείξη, έχομεν δε προσέτι τον ήλιον και τον ουρανόν μας, και διότι, προ πάντων, μας μένουν αι ιεραί αναμνήσεις και τα σεβαστά ερείπια, προς τα οποία ουδέν μνημείον και ουδεμία ιστορική ανάμνησις δύναται να παραβληθή!

Οραματιστής του τουρισμού

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Βικέλας ήταν από τους πρώτους που οραματίστηκαν την τουριστική ανάπτυξη της Ελλάδας, εμπνεόμενος από ξένα παραδείγματα, αν κρίνουμε και από τα όσα λέει μετά από μια επίσκεψή του στην Ελβετία.

Η Ελβετία τότε δεν ήτο η Ελβετία της σήμερον. Συχνάκις την επεσκέφθην έκτοτε και βλέπων πόσον μετεβλήθη, αναμετρώ τι είναι δυνατόν να κατορθωθή και εις την Ελλάδα, όταν οι κυβερνήται της θελήσουν να εκμεταλλευθούν την φυσικήν ωραιότητα της χώρας και το γόητρον των ερειπίων της.

Όπως ο Ραγκαβής, έτσι και ο ίδιος εντυπωσιάζεται από τις αναπτυξιακές δυνατότητες που προσφέρει ο σιδηρόδρομος στην Ευρώπη, μολονότι δεν το θεωρεί το προσφορότερο μέσο για περιήγηση.

Τον Βικέλα, όπως και πολλούς άλλους την ίδια εποχή, τον απασχολούσε το κατά πόσο οι Ελληνες είναι Ευρωπαίοι. Είχε επίγνωση ότι η Ελλάδα υστερούσε σε σχέση με άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και ότι με υπομονή και σωστή δουλειά μπορούσε να προοδεύσει. Ο,τι χρειάζεται κατά τη γνώμη του είναι η τάξη και η συστηματική δουλειά και όχι η επίδειξη αρχαιομανίας ή γαλλομανίας, όπως εύστοχα την περιγράφει με αφορμή το Νεκροταφείο Αθηνών. Αν και δεν διαθέτει το πνεύμα του Ροΐδη, ο Βικέλας αποδίδει πολύ εύστοχα την ξενομανία των Νεοελλήνων αφενός και την ανάγκη ουσιαστικής παιδείας αφετέρου στο κείμενό του «Τα Παρίσια και η ελαφρά φιλολογία». Με αφορμή την επιστολή ενός νέου ποιητή που του ζητούσε να τον πληροφορήσει σε ποια πανεπιστημιακή σχολή στο Παρίσι θα μπορούσε να σπουδάσει την ελαφρά φιλολογία (= λογοτεχνία), βρίσκει την ευκαιρία να δείξει τη σημασία της καλλιέργειας κριτικής σκέψης και την αντίσταση στους συρμούς, προτρέποντας τους νέους συγγραφείς «να μάθουν να γράφουν προτού επιχειρήσουν να συγγράφουν».

Σεβασμός στις παραδόσεις

Ο Βικέλας ήθελε μεν να εκσυγχρονίσει την Ελλάδα και να την καταστήσει ευρωπαϊκή χώρα, θεωρούσε όμως πως η καλύτερη άμυνα κατά του εκδυτικισμού ήταν η ανάπτυξη του χαλαρωθέντος αισθήματος σεβασμού των νέων προς τους γονείς και τις παραδόσεις. Η απομάκρυνση από το παρελθόν ήταν για τον συντηρητικό Βικέλα βασικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και μια σοβαρή πτυχή του ήταν και η χαλάρωση του σεβασμού προς τους γονείς. Η έλλειψη σεβασμού συνεπάγετο έμμεσα και την κατάλυση της κοινωνικής ιεραρχίας και ιδίως της οικογένειας. Φαίνονται, νομίζω, έτσι οι αντιφάσεις του Βικέλα αλλά και το δίλημμα «συντηρητισμός ή εκσυγχρονισμός» που εκδηλώνεται εναργέστερα στον ελληνικό δέκατο ένατο αιώνα.

Καμιά φορά ο Βικέλας δεν διστάζει να μιλήσει και για τη χαμηλή υπόληψη της Ελλάδας και την ευθύνη των Ελλήνων γι’ αυτή την κατάσταση: «Πολλάκις ήκουσα παρά ξένων την παρατήρησιν ότι η μετρία μέχρι τούδε υπόληψίς μας οφείλεται προ πάντων εις ημάς αυτούς». Υποστηρίζοντας ότι πια δεν πρέπει να γίνεται λόγος για φιλέλληνες αλλά για φίλους της Ελλάδας καθ’ ότι, κατά τη γνώμη του, ο φιλελληνισμός ήταν προϊόν άλλης εποχής, τονίζει αρκετές φορές ότι, εκτός από τους ελληνιστές, λίγοι ενδιαφέρονται για την Ελλάδα ενώ οι περισσότεροι έχουν ιδέες νεφελώδεις και εσφαλμένες γι’ αυτήν. Αλλοι φαντάζονται τους Ελληνες ως Μωαμεθανούς και άλλοι νομίζουν ότι μιλούν ιταλικά.

Είναι ακριβώς αυτή η γνώση της εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό που τον κάνει να προειδοποιεί τους συμπατριώτες του ότι δεν πρέπει να υπερτιμούν τη θέση της ούτε να ενστερνίζονται τη θεωρία του περιούσιου λαού: «Ημείς εν Ελλάδι νομίζομεν συνήθως ότι ο κόσμος όλος έχει προς ημάς αδιαλείπτως εστραμμένα τα βλέμματα, ότι περί ημών προ πάντων ενασχολείται». Διαβάζοντας αυτές τις προσγειωμένες σκέψεις του Βικέλα αναρωτιέμαι πόσο επίκαιρες είναι και πόσο λίγο έχουν αλλάξει τα πράγματα από την εποχή του. Τελικά η αποδημία του Βικέλα μπορεί να όξυνε τη νοσταλγία, την αναμνησιολογία του και ίσως και τον συντηρητισμό του, αύξησε όμως και τον κριτικό πραγματισμό του.


Πηγή: tovima.gr

Ετικέτες: Δημήτριος Βικέλας
ShareTweetShareSendSend

Σχετικά Άρθρα

Ανακοίνωση

ΣΥΡΟΣ: Ωράρια Επισκεψιμότητας Πολιτιστικών Χώρων

12/08/2022
ΥΠΠΟΑ: Οι εκδηλώσεις για την Πανσέληνο του Αυγούστου
Δωρεάν

ΥΠΠΟΑ: Οι εκδηλώσεις για την Πανσέληνο του Αυγούστου

09/08/2022
Next Post

ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝ: Γκρουπ Θέραπι

"ΊOU - Το τραγούδι της νύχτας" στο θέατρο "Απόλλων"

Ρεσιτάλ πιάνου με το Δημήτρη Κούκο

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Ομαδική Έκθεση Φωτογραφίας «Το Εκκλησιαστικό Όργανο της Άνω Σύρου»
Δωρεάν

Ομαδική Έκθεση Φωτογραφίας «Το Εκκλησιαστικό Όργανο της Άνω Σύρου»

απο syrosagenda
12/08/2022
0

Περισσοτερα...
Λαϊκο-Ρεμπέτικες Βραδιές στου «Φετουρή»!
Live

Λαϊκο-Ρεμπέτικες Βραδιές στου «Φετουρή»!

απο syrosagenda
12/08/2022
0

Περισσοτερα...
Λύρα και Λαούτο @ Λαουτάρι
Live

Ρεμπέτικο LIVE στο «Λαουτάρι»

απο syrosagenda
12/08/2022
0

Περισσοτερα...
Ανακοίνωση

ΣΥΡΟΣ: Ωράρια Επισκεψιμότητας Πολιτιστικών Χώρων

απο syrosagenda
12/08/2022
0

Περισσοτερα...

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

  • Θέματα
  • Βιβλίο
  • Εκθέσεις
  • Εποχιακά
  • Θέατρο
  • Θρησκεία
  • Μουσική
  • Οικολογία
  • Παιδί
  • Σινεμά
  • Άθληση

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΣΥΡΟΥ

Λόγω των υγειονομικών πρωτοκόλλων για την προστασία των πολιτών, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, πιθανόν να υπάρξουν τροποποιήσεις στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων.

ΩΡΑΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Ανακοίνωση

ΣΥΡΟΣ: Ωράρια Επισκεψιμότητας Πολιτιστικών Χώρων

απο syrosagenda
12/08/2022
0

Ενημερώνουμε τους κατοίκους και επισκέπτες του νησιού μας, όπως και κάθε ενδιαφερόμενο, ότι το ωράριο επισκεψιμότητας των Πολιτιστικών Χώρων του...

Περισσοτερα...
ΘΡΗΣΚΕΙΑ: Εορτασμός του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ερμουπόλεως

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις λόγω της λιτανείας της Ιεράς Εικόνος της Θεομήτορος

12/08/2022
Θερινό ωράριο επισκεψιμότητας του Καθεδρικού Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου στην Άνω Σύρο

Ωράρια Επισκεψιμότητας Χώρων της Καθολικής Επισκοπής στην Άνω Σύρο

05/08/2022

HIGHLIGHTS

Ομαδική Έκθεση Φωτογραφίας «Το Εκκλησιαστικό Όργανο της Άνω Σύρου»

Λαϊκο-Ρεμπέτικες Βραδιές στου «Φετουρή»!

Ρεμπέτικο LIVE στο «Λαουτάρι»

6ο Διεθνές Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» | Πρόγραμμα

ΕΚΘΕΣΗ: Francesco Moretti // Appaloosa Art Room

ΣΥΡΟΣ: Πραγματοποίηση δωρεάν Rapid Test Covid19

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η με οποιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του Syros Agenda, χωρίς τη δημόσια αναφορά του ονόματός του με ενεργό link (Ν.2121/1993, άρθρο 25, παρ.2) όπως η δημοσιογραφική δεοντολογία επιτάσσει.

Εγγραφή στο Newsletter

Όλα τα τελευταία νέα στο email σας! Με την εγγραφή σας, συμφωνείτε με τους Όρους Χρήσης

Προστεθείτε στους 22 εγγεγραμμένους.

ΘΕΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ LIVE

ΘΕΣΕΙΣ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ LIVE

MEDIA KIT

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ / COVID 19

ΚΑΙΡΟΣ ΣΥΡΟΥ

Ermoúpolis, Greece

© 2021 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό

No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου

© 2021 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό