Η Ενετοκρατία στο Αρχιπέλαγος

Ο Μάρκο Σανούδο, ανιψιός του δόγη της Βενετίας Ερρίκου Dandolo, ο οποίος είχε λάβει μέρος στην Δ΄ Σταυροφορία, καταλαμβάνει το νησί της Νάξου καθώς και τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων. Έτσι ο Μάρκο Σανούδο με τον τίτλο του δούκα του Αιγαίου ή του Αρχιπελάγους (duca dell’ Egeopelagi,duca dell’ Arcipelago) τέθηκε επικεφαλής του ομώνυμου δουκάτου, το οποίο εκτός από το νησί της Νάξου περιλάμβανε τα νησιά Πάρο, Αντίπαρο, Μήλο, Ίο, Κύθνο, Αμοργό, Κίμωλο, Σίφνο, Σίκινο, Φολέγανδρο και Σύρο.

Ο Μάρκο Σανούδο όρισε πρωτεύουσα του νησιωτικού κρατιδίου τη σημερινή πρωτεύουσα της Νάξου, τη Χώρα, την οποία ξαναέχτισε ουσιαστικά σύμφωνα με τα μεσαιωνικά πρότυπα. Επίσης ίδρυσε στη Νάξο λατινική αρχιεπισκοπή που περιλάμβανε τις επισκοπές των νησιών Μήλου, Σαντορίνης, Τήνου και Σύρου. Τα όρια του δουκάτου του Αρχιπελάγους συχνά μεταβάλλονταν κατά τη διάρκεια του μακρόχρονου ιστορικού του βίου είτε με την απώλεια νησιών που περιλαμβάνονταν αρχικά στις κτήσεις του Μάρκου Σανούδου είτε με την προσάρτηση άλλων νησιών, που κληρονόμησαν ως φέουδα οι συνεργάτες του.

Την ίδια χρονιά ο σουλτάνος Σελίμ Β΄ παραχώρησε τη διοίκηση των νησιών που απάρτιζαν το δουκάτο του Αιγαίου στον εβραίο Ιωσήφ Νάζι. Μετά το θάνατο του Νάζι το 1579 τα νησιά ενσωματώθηκαν πλήρως στο οθωμανικό διοικητικό σύστημα. Παράλληλα, οι Οθωμανοί παραχώρησαν σε αρκετά από αυτά προνομιακό καθεστώς, το οποίο συνέβαλε στην ανάπτυξη των κοινοτικών τους θεσμών. Από τα νησιά των Κυκλάδων μόνο η Τήνος διέφυγε την οθωμανική κατάκτηση εκείνη την εποχή, παραμένοντας υπό βενετική κυριαρχία μέχρι και το 1715. (πληροφορίες από την εγκυκλοπαίδεια Μείζονος ελληνισμού και το βιβλίο του Ου. Μίλλερ)

Ευδοκία Κομνηνή και Νικολό Κρίσπη