Ο Κώστας Καρυωτάκης (30.10.1896 – 21.7.1928) ήταν Έλληνας ποιητής και πεζογράφος. Θεωρείται ως ο κυριότερος εκφραστής της σύγχρονης λυρικής ποίησης και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες. Για το έργο του έχουν γραφεί εκατοντάδες εργασίες και βιβλία, πραγματοποιήθηκαν δεκάδες ειδικά συνέδρια.
Διορίστηκε υπουργικός γραμματέας Α΄ στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, ενώ, μετά την οριστική απαλλαγή του από τον ελληνικό στρατό (παρουσιάσθηκε μόνο για λίγες μέρες), τοποθετήθηκε σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων οι νομαρχίες Σύρου, Άρτας και Αθήνας, κάτι που δεν τον ευχαριστούσε.
Το 1922 ο Κώστας Καρυωτάκης μαθαίνει ότι έχει προσβληθεί από το σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα σύφιλη. Το γεγονός αυτό –παράλληλα με τις άδικες μεταθέσεις και τις πολιτικές διώξεις– γίνεται, πιθανότατα, το ισχυρό ψυχολογικό πλήγμα που θα τον οδηγήσει, το 1928, στην αυτοκτονία.
Την προηγούμενη, κιόλας, χρονιά μιλάει ανοιχτά για το πρόβλημα της υγείας του, δημοσιεύοντας στο περιοδικό «Έσπερος» της Σύρου, το «Τραγούδι της παραφροσύνης» – το οποίο, όταν περιλήφθηκε στην συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες (1927), απέκτησε τον σχετικώς αποκαλυπτικότερο τίτλο «Ωχρά σπειροχαίτη1». :
Και πάντα εδαπανούσαμε τον έρωτα, την ήβη.
Έμοιαζε το Ενδεχόμενο σα μια μεθυστική
άβυσσος, όταν έρημος διαβάτης όλο σκύβει
μόνο για να φαντάζεται το πέσιμο του εκεί.
1. Ωχρά Σπειροχαίτη ή Treponema pallidum ονομάζεται το βακτήριο που προκαλεί τη σύφιλη.
Ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Σαββίδης, ο οποίος διέθετε το μεγαλύτερο αρχείο για τους Νεοέλληνες Λογοτέχνες, ερχόμενος σε επαφή με φίλους και συγγενείς του ποιητή, ήταν αυτός που αποκάλυψε ότι ο Καρυωτάκης ήταν συφιλιδικός, και, μάλιστα ο αδελφός του, Θάνος Καρυωτάκης, θεωρούσε ότι η ασθένεια συνιστούσε προσβολή για την οικογένεια.
Όπως διαβάζουμε στα “Συριανά Γράμματα” (Τεύχος 13, 1/1991) από το άρθρο του Γ.Π. Σαββίδη Ο Καρυωτάκης ως συνεργάτης του περιοδικού “Έσπερος” της Σύρου:
«Από τον Οκτώβριο 1922 έως και τον Αύγουστο 1923 (από τότε χρονολογείται το τελευταίο τεύχος του Εσπέρου), ο Καρυωτάκης δημοσιεύει στο νέο περιοδικό της Σύρου συνολικώς έξι ποιήματα, με μια συχνότητα (μηνιαίος μ.ο. 0,54) αξιοπρόσεκτη για εκείνη την περίοδο της ζωής του. Και όχι μόνον αυτά· για το διπλό τεύχος (13-14) του Ιουνίου-Ιουλίου 1923, έχει δώσει, εκτός από ένα τολμηρότατα εξομολογητικό του ποίημα «Ωχρά σπειροχαίτη», και το ήκιστα κολακευτικό αυτοσκιτσογράφημά του που δημοσιεύεται στο εξώφυλλο.
Από τα έξι ποιήματα, τα τέσσερα πρώτα (στα τεύχη 5,6,7 και 8) προέρχονται όλα από την συλλογή «Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραμάτων» (1919) και θα μπορούσαν να θεωρηθούν απλές αναδημοσιεύσεις. Αλλά, πρόκειται για νέες επεξεργασίες, με ουσιώδεις προσθαφαιρέσεις. Δηλαδή μαρτυρούν την προσπάθεια του Κ. να περισώσει ιδιαιτέρως τρυφερά ή αγαπητά ποιήματα, που τα θεωρούσε ακόμη βιώσιμα, από εκείνη την πρωτόλεια συλλογή, που ο ίδιος έκρινε πως περιλάμβανε και «αρλούμπες».
Ακολουθούν οι χρονολογίες δημοσίευσης των ποιημάτων του
- ΜΥΓΔΑΛΙΑ | Έσπερος (Α’, 5, Οκτώβριος 1922, 2)
- ΑΓΑΠΗ | Έσπερος (Α’, 6, Νοέμβρης 1922, 2)
- ΖΩΕΣ | Έσπερος (Α’, 7, Δεκέμβρης 1922, 33)
- ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΑΠΟΨΕ… | Έσπερος (Α’, 8, Γενάρης 1923, 50)
- ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗΣ | Έσπερος (13-14 τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου 1923)
- ΠΡΟΠΟΜΠΗ | Έσπερος (Β’, 1/15, Αύγουστος 1923, 3)
Θυμίζουμε επίσης την τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ Α.Ε. που γυρίστηκε και στη Σύρο, γύρω από τη ζωή του Κώστα Καρυωτάκη και τη σχέση του με την Μαρία Πολυδούρη, σε σενάριο και σκηνοθεσία Τάσου Ψαρρά, που προβαλλόταν το 2009 από το κανάλι της ΕΤ1. Τους δύο κεντρικούς ρόλους ερμήνευαν οι Δημοσθένης Παπαδόπουλος ως Κώστας Καρυωτάκης και η Μαρία Κίτσου – γνωστή μας πρωταγωνίστρια από την τηλεοπτική σειρά “Άγριες Μέλισσες”- ως Μαρία Πολυδούρη.
Στο Αρχείο του Υπουργείου Εσωτερικών και συγκεκριμένα στη Διεύθυνση Διοικήσεως, που φυλάσσεται στα Γ.Α.Κ., εντοπίζεται ο προσωπικός του υπηρεσιακός φάκελος, όπου, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται Έκθεση του Νομάρχη Αττικής & Βοιωτίας, στην οποία αξιολογείται η επίδοσή του ως δημοσίου υπαλλήλου, με μία σύντομη αναφορά στα ζητήματα υγείας που αντιμετώπιζε. Επίσης, περιλαμβάνεται και το Φύλλον Μητρώου, ένα είδος σύντομου βιογραφικού που περιγράφει τα προσόντα του.
Ακολουθεί η σχετική ανάρτηση στη σελίδα των Γενικών Αρχείων του Κράτους στο facebook: