• Ημερολόγιο
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Όροι Χρήσης
  • Syros Places
  • Επικοινωνία
Πέμπτη, 30 Ιουνίου 2022
Syros Agenda
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Άθληση
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Άθληση
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
Syros Agenda
No Result
View All Result
Home Θέματα

«Οι δύο επαναστάσεις της δεκαετίας 1820» του Νίκου Δήμου

24/07/2017
in Θέματα
A A
0

Για την πρώτη γνωρίζουμε πολλά: ότι ξεκίνησε το 1821 (πάντως όχι στις 25 Μαρτίου, ούτε στην Αγία Λαύρα) ότι στην αρχή σημείωσε μεγάλες επιτυχίες, αλλά μετά «η διχόνοια που βαστάει ένα σκήπτρο η δολερή» έβαλε τους Έλληνες να σφάζονται μεταξύ τους. Ήρθε κι ο Ιμπραήμ και κάπου το 1826-27 η ένδοξή μας επανάσταση είχε σβήσει. (Έχω ξαναγράψει ότι αντί να γιορτάζουμε ως εθνική εορτή την 25η Μαρτίου 1821 – κατά την οποία δεν έγινε τίποτα – θα έπρεπε να γιορτάζουμε την 8η Οκτωβρίου 1827, όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις απελευθέρωσαν την Ελλάδα στο Ναυαρίνο).

Για την δεύτερη επανάσταση, παράλληλη με την πρώτη, οι περισσότεροι δεν ξέρουν τίποτα. Μόνο κάτι ιστορικοί και αρχαιοδίφες. Ωστόσο ήταν εξίσου σημαντική, κράτησε πολύ περισσότερο και, αν είχε επικρατήσει, θα ήμασταν σήμερα μία άλλη χώρα. Μία Δυτική, ευρωπαϊκή χώρα, με κοινωνία οργανωμένη και οικονομία ανθηρή…

Ήταν η αστική επανάσταση της Ερμούπολης.

Πριν το 1822, εκεί που ορθώνεται σήμερα η πάντα ωραία και επιβλητική Ερμούπολη, υπήρχαν μόνο βάλτοι, χωράφια και παράγκες. (Οι «φραγκοσυριανοί» Καθολικοί κατοικούσαν ψηλά, στον λόφο της Άνω Σύρου). Ένα χρόνο μετά, ο χώρος είχε καταληφθεί από χιλιάδες πρόσφυγες σε τσαντίρια (κυρίως Χιώτες, που σώθηκαν από την καταστροφή της Χίου). Ύστερα από πέντε χρόνια, στον ίδιο χώρο, ο ξένος επισκέπτης έβλεπε μία σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, με ωραία κτήρια, δρόμους, πλατείες, υποδομές, μεγάλα σχολεία, τα πρώτα ιδρύματα. Κι όλα αυτά χωρίς καμία βοήθεια από κράτος (δεν υπήρχε!). O Prokesh von Osten, πρόξενος της Αυστρίας, μιλάει για θαύμα.

Λίγες δεκαετίες αργότερα η πόλη αυτή ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας σε πληθυσμό και συγκέντρωνε το 75% του πλούτου όλης της Ελλάδας! Είχε το ωραιότερο θέατρο, το μεγαλύτερο κι επιβλητικότερο δημαρχείο (έργο του Τσίλερ), το πιο πλούσιο και δυναμικό λιμάνι όλης της ανατολικής Μεσογείου. Τράπεζες ισχυρές, βιομηχανία ανθηρή, ναυπηγεία δραστήρια, εφοπλισμός δυνατός. Και πάντα όλα αυτά χωρίς ίχνος κρατικής βοήθειας – άλλωστε οι Ερμουπολίτες, θεωρούσαν τους Αθηναίους παρακατιανούς και λίγο χωριάτες.

Να πως τους περιγράφει ο ιστορικός μας Γ. Β. Δερτιλής: «Μεγαλοαστοί επιχειρηματίες που έχουν πατρίδα την Μεσόγειο, χτίζουν την νεοκλασική Ερμούπολη, περιφρονούν τους σταφιδέμπορους της Πάτρας, καθυβρίζουν την Εθνική Τράπεζα και αδιαφορούν για το ελληνικό κράτος».

Ήταν σαν όνειρο. Αλλά η ακμή του κράτησε πάνω από πενήντα χρόνια! Και η παρακμή ήρθε βαθμιαία, στο τέλος του 19ου αιώνα. Πολλά συνέτειναν σε αυτό – από την διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου μέχρι την ενδυνάμωση του Κέντρου.

Όμως η εμφάνιση, η άνθιση και η ακμή της Ερμούπολης παρέμειναν φαινόμενο μοναδικό, όχι μόνο στην Ελληνική ιστορία αλλά και παγκόσμια. Ένα μικρό, άγονο νησί να συγκεντρώνει τα τρία τέταρτα του πλούτου μίας χώρας και να αναπτύσσει μία κοινωνική και πολιτιστική ποιότητα ανύπαρκτη σε όλη την περιοχή. (Μια ματιά στο παλιό νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου, διατηρητέο μνημείο – που δεν συντηρείται – είναι ενδεικτική. Ένα μουσείο γλυπτικής του 19ου αιώνα!).

Γράφει ο Απόστολος Κουφοδήμος («Χιώτες πρόσφυγες στη Σύρο» σελ. 52): «Ο αστικός χαρακτήρας της Ερμούπολης πήγαζε αποκλειστικά από τις ενέργειες, δραστηριότητες, νοοτροπίες και συμπεριφορές των παροικιακών κοινοτήτων της Σύρου, που με τον δυναμισμό και τις πρακτικές τους ανέδειξαν τη νέα τους πατρίδα σε αδιαφιλονίκητη οικονομική πρωτεύουσα της Ελλάδας».

Πώς έγινε αυτό το θαύμα; Και τι θα μπορούσε να μας διδάξει;

Οι πρόσφυγες που κατέφυγαν στην Σύρο ήταν (οι περισσότεροι) έμποροι, ταξιδεμένοι, μορφωμένοι, με διασυνδέσεις στο εξωτερικό, με πείρα από οργάνωση και διοίκηση. Με άλλα λόγια, οι πρώτοι μας ελεύθεροι Έλληνες αστοί.

Έχει διατυπωθεί συχνά πως το βασικό διαχρονικό πρόβλημα της νέας Ελλάδας είναι η παντελής απουσία αστικής τάξης. (Ν.Δ.: «Η Χαμένη Τάξη», 1985). Από τον φεουδαρχικό μεσαίωνα του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας, εκτοξευθήκαμε στην νεοτερικότητα του 19ου αιώνα, του Καποδίστρια και των Βαυαρών. Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Διαφωτισμό, δεν ζήσαμε. Αγροτική χώρα, τσιφλικάδικη, αστική τάξη δεν φτιάξαμε γιατί, απλούστατα, δεν είχαμε άστεα. Κι όμως, όπως γράφει ο Μαρξ: «Η αστική τάξη έσυρε όλα τα έθνη προς τον πολιτισμό». Όλα όσα θεωρούμε σήμερα σημαντικά: κράτος δικαίου, διαχωρισμός των εξουσιών, ανθρώπινα δικαιώματα, καθολική ψηφοφορία, σύγχρονη δημοκρατία, κράτος πρόνοιας, είναι δημιουργήματα των αστών.

Οι ελάχιστοι Έλληνες αστοί έζησαν στην περιφέρεια (Αλεξάνδρεια, Σμύρνη, Τεργέστη, Κωνσταντινούπολη) και στα νησιά. Μερικοί από αυτούς εποίκισαν την Σύρο και μας έδειξαν ένα εκπληκτικό δείγμα αστικής αυτό-οργάνωσης και δράσης. Από τα πρώτα κτίρια που έστησαν ήταν σχολεία, νοσοκομείο, γηροκομείο και ορφανοτροφείο. Ένα ενδεικτικό στοιχείο: όρισαν ότι το 20% των τελωνειακών εσόδων (ποσό τεράστιο) θα διοχετεύονταν στην παιδεία. Κάλεσαν αμέσως το Νεόφυτο Βάμβα να οργανώσει το πρώτο γυμνάσιο. Από τα σχολεία της βγήκαν ο Ροΐδης και ο Βικέλας.

Τα σκέπτεσαι αυτά και ονειρεύεσαι μία νέα αστική επανάσταση. Η ελάχιστη παλιά ξεχάστηκε (άσε που συκοφαντήθηκε και καθυβρίστηκε. Ποια; Η ανύπαρκτη!). Την δήθεν προλεταριακή την ζήσαμε και την ζούμε, έστω και σε παράδοξη, εκφυλισμένη, χυδαία μορφή.

Μπορεί το παράδειγμα της Ερμούπολης να γίνει υπόδειγμα;

Περπατάω στους πλακόστρωτους δρόμους, ανάμεσα σε νεοκλασικές προσόψεις, πίνω καφέ στην απέραντη πλατεία Μιαούλη στον ίσκιο του δημαρχείου (ακόμα είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα!) και μία σκέψη γυρίζει στο μυαλό μου: «Επιστροφή στους αστούς!»

Φυσικά η ιστορία δεν γυρίζει πίσω. Αλλά μερικές αρχές που καθιέρωσε η αστική τάξη μπορούν να ισχύσουν διαχρονικά. Όπως ότι: «ο λόγος είναι συμβόλαιο» κι όποιος δεν τον τηρούσε γινόταν αμέσως απόβλητος.

Η χαμένη αστική ευγένεια σήμερα θεωρείται προσποίηση και αδυναμία. (Εδώ προσπαθούμε να περιορίσουμε την διάχυση της χυδαιότητας). Κι όμως η ευγένεια είναι ύψιστη εκδήλωση ανθρωπισμού. Γιατί σέβεται τον κάθε άλλον και τον αποδέχεται ως ίσο και ισότιμο.

Και πάνω από όλα, η αυτενέργεια. Οι αυθεντικοί αστοί πίστευαν πως η ζωή είναι δημιουργία. Το ιδανικό της αστικής κοινωνίας ήταν ο αυτοδημιούργητος άνθρωπος. Το ελεύθερο και αύταρκες άτομο, που δεν προσκολλάται στο κράτος, το κόμμα, την εκκλησία, το συνδικάτο, την οικογένεια ή τη φατρία για να υπάρξει – αλλά φτιάχνει δικό του δρόμο και δικό του κόσμο. Και θεμελιώνει την έννοια του ευπατρίδη, που, στην ευγένεια της ύπαρξής του, προσθέτει και την γενναιοδωρία. Η Σύρος είναι γεμάτη αρχοντικά και κληροδοτήματα (μερικά καταρρέουν…).

Σκέψεις που γέννησε μία επίσκεψη στην μητρική μου πατρίδα.

Με άδεια αναδημοσίευσης από τον κ. Νίκο Δήμου
τον οποίο ευχαριστούμε θερμά
Πηγή: http://doncat.blogspot.gr
[Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Τα Νέα”, 22-23/7/2017, “Γνώμη” σελ. 13]
Ετικέτες: ΕρμούποληΝίκος Δήμου
ShareTweetShareShareSendSend

Σχετικά Άρθρα

«Η μεγάλη χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση για πρώτη φορά τηλεοπτική σειρά
Culture@Home

«Η μεγάλη χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση για πρώτη φορά τηλεοπτική σειρά

29/06/2022
Θέματα

ΥΠΠΟΑ: 628.674€ για προγράμματα και δράσεις ανάδειξης της μνήμης και ταυτότητας των προσφυγικών κοινοτήτων

28/06/2022
Next Post

Συναυλία Αλκίνοου Ιωαννίδη & Ορχήστρας των Κυκλάδων στα Χρούσσα

ΕΚΘΕΣΗ: Φωτο-γραφήματα | 16η Ομαδική Έκθεση Φωτογραφίας (Β' φάση)

«Πού; Κάθε φορά κι αλλού!» Η ομάδα αφηγητών ΠαραμυθιαΖΩ λέει παραμύθια κάθε εβδομάδα

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΛΛΑΣ: Top Gun – Maverick
Προσεχώς

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΛΛΑΣ: Top Gun – Maverick

απο syrosagenda
30/06/2022
0

Περισσοτερα...
Καλλιτεχνικό προγράμμα 2022/23 Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Εκτός Σύρου

Καλλιτεχνικό προγράμμα 2022/23 Εθνικής Λυρικής Σκηνής

απο syrosagenda
30/06/2022
0

Περισσοτερα...
Al Oud στο «Plastico»: Σοφοκλής Κοσκινάς
Live

Al Oud στο «Plastico»: Σοφοκλής Κοσκινάς

απο syrosagenda
30/06/2022
0

Περισσοτερα...
Παραδοσιακοί χοροί στα Χρούσσα
Δωρεάν

Παραδοσιακοί χοροί στα Χρούσσα

απο syrosagenda
30/06/2022
0

Περισσοτερα...

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

  • Θέματα
  • Βιβλίο
  • Εκθέσεις
  • Εποχιακά
  • Θέατρο
  • Θρησκεία
  • Μουσική
  • Οικολογία
  • Παιδί
  • Σινεμά
  • Άθληση

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΣΥΡΟΥ

Λόγω των υγειονομικών πρωτοκόλλων για την προστασία των πολιτών, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, πιθανόν να υπάρξουν τροποποιήσεις στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων.

ΩΡΑΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Ερμούπολη λόγω του «Stoiximan AegeanBall Fest»
Ανακοίνωση

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Ερμούπολη λόγω του «Stoiximan AegeanBall Fest»

απο syrosagenda
29/06/2022
0

Ενημερώνουμε τους δημότες και κατοίκους του νησιού μας ότι, λόγω της διεξαγωγής του τουρνουά καλαθοσφαίρισης «Stoiximan AegeanBall Fest», σύμφωνα με...

Περισσοτερα...
Πεζοδρόμηση τμήματος της παραλιακής οδού Κινίου

Προσωρινά κυκλοφοριακά μέτρα στη χερσαία ζώνη λιμένα Κινίου

28/06/2022
ΣΥΡΟΣ: Κλιματιζόμενοι χώροι λόγω καύσωνα

ΣΥΡΟΣ: Κλιματιζόμενοι χώροι λόγω καύσωνα

22/06/2022

HIGHLIGHTS

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΠΑΛΛΑΣ: Top Gun – Maverick

Καλλιτεχνικό προγράμμα 2022/23 Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Al Oud στο «Plastico»: Σοφοκλής Κοσκινάς

Παραδοσιακοί χοροί στα Χρούσσα

Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού́ για το φθινόπωρο 2022

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην Ερμούπολη λόγω του «Stoiximan AegeanBall Fest»

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η με οποιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του Syros Agenda, χωρίς τη δημόσια αναφορά του ονόματός του με ενεργό link (Ν.2121/1993, άρθρο 25, παρ.2) όπως η δημοσιογραφική δεοντολογία επιτάσσει.
ΠΡΟΣΟΧΗ στο copy/paste από εμάς γιατί τα άρθρα μας επικαιροποιούνται!

Εγγραφή στο Newsletter

Όλα τα τελευταία νέα στο email σας! Με την εγγραφή σας, συμφωνείτε με τους Όρους Χρήσης

Προστεθείτε στους 22 εγγεγραμμένους.

ΘΕΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ LIVE

ΘΕΣΕΙΣ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ LIVE

MEDIA KIT

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ / COVID 19

ΚΑΙΡΟΣ ΣΥΡΟΥ

Ermoúpolis, Greece

© 2021 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό

No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Άθληση
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου

© 2021 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό