Πώς η τέχνη εξασκεί το μυαλό μας;

H τέχνη διευρύνει τους ορίζοντες του νου και εξασκεί το μυαλό. Αυτό υποστηρίζουν οι επιστήμονες, προτρέποντας τους πολίτες να επισκέπτονται εκθέσεις και να συνομιλούν με ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στο χώρο. Αναμφισβήτητα ο πολιτισμός συντελεί στην εξέλιξη της κοινωνίας μας. Όλοι γνωρίζουμε λίγα πράγματα για την ιστορία της Μόνα Λίζα, ενώ πάνω κάτω ξέρουμε τα βασικά γνωρίσματα του Πάμπλο Πικάσο. Μπορεί ωστόσο η επιστήμη να μετρήσει την επίδραση της τέχνης στη ζωή μας;

Η απάντηση είναι «ναι». Νέα μελέτη του πανεπιστημίου του Westminster αποδεικνύει πως το επίπεδο του άγχους των συμμετεχόντων σε μια έκθεση μειώθηκε μετά την επίσκεψη τους στη γκαλερί. Πιο συγκεκριμένα, έπειτα από 35 περίπου λεπτά περιήγησης στο μουσειακό χώρο, η κορτιζόλη στον οργανισμό τους -μια ουσία η οποία ευθύνεται για το στρες- μειώθηκε αισθητά. Πολλές από τις σύγχρονες ασθένειες προέρχονται από το άγχος, το οποίο προκαλεί απώλεια μνήμης, αδυναμία για συγκέντρωση και πολλά άλλα προβλήματα.

Ο νευροεπιστήμονας Oshin Vartanian από την άλλη, αφού εξέτασε τα συμπεράσματα δεκαπέντε ερευνών, εξήγησε πως συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου μας τα οποία σχετίζονται με την ευχαρίστηση και τα θετικά συναισθήματα, ενεργοποιούνται όταν ο άνθρωπος ασχολείται με την τέχνη ακόμα και αν δεν την κατανοεί σε βάθος. Άλλωστε για να απολαύσει κανείς μια έκθεση ζωγραφικής για παράδειγμα δεν χρειάζεται να έχει πτυχίο πολιτισμικών σπουδών.

Η ενασχόληση με την τέχνη δεν σχετίζεται ωστόσο μόνο με τα επίπεδα του άγχους. Με βάση τα πορίσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε το 2014, τα άτομα είναι πιο ανθεκτικά στον πόνο όταν ασχολούνται με τον πολιτισμό. Τα μέλη της μίας ομάδας που συμμετείχαν σε ένα πείραμα παρακολούθησαν μαθήματα από καλλιτέχνες, ενώ στη συνέχεια δημιούργησαν μόνοι τους μικρά σχέδια προκειμένου να εκφράσουν τις σκέψεις τους. Οι συμμετέχοντες στην άλλη ομάδα επικεντρώθηκαν στη συζήτηση εντός της τάξης σχετικά με την τέχνη. Έπειτα από δέκα περίπου εβδομάδες αποδείχθηκε πως τα άτομα που πόνταραν στην αναπαραγωγή της τέχνης επωφελήθηκαν περισσότερο, καθώς πλέον σκέφτονταν διαφορετικά, ενώ βελτίωση σημειώθηκε τόσο στη μνήμη όσο και στην ψυχολογία τους.

Ανάλογα είναι τα πορίσματα και για τη συμβολή της μουσικής στον άνθρωπο. Μελέτες που έγιναν σε μουσικούς με μαγνητική τομογραφία έδειξαν ότι στον κροταφικό λοβό -το μέρος που είναι υπεύθυνο για την προφορική μνήμη- είναι μεγαλύτερο από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι ερευνητές τόνισαν ότι δεν έχει σημασία ποιο όργανο μαθαίνουν τα παιδιά όσον αφορά τη βελτίωση της μνήμης. Είναι η διαδικασία της μουσικής εκπαίδευσης που είναι ευεργετική για τη μνήμη. Το φαινόμενο αυτό δηλαδή της ανάπτυξης και άλλων τμημάτων του εγκεφάλου όταν υπάρχει μια μορφή εκπαίδευσης, μπορεί να βοηθήσει και ανθρώπους που έχουν υποστεί βλάβες του εγκέφαλου μετά από κάποιο νόσημα ή τραυματισμό.