Ένα κείμενο (βλ. ΕΔΩ) με μεγάλη ιστορική σημασία συνοδευόμενο από τη φωτογραφία της προτομής του Ερνέστου Τσίλλερ στην Ακαδημία Αθηνών, δημοσίευσε (στις 12.11.2018) στο προσωπικό της προφίλ στο facebook, η Δρ. Μαριλένα Ζ. Κασιμάτη, Ιστορικός Τέχνης, το οποίο δημοσιεύεται αυτούσιο παρακάτω:
“Σαν σήμερα πριν από 95 χρόνια πέθανε ο Ερνέστος Τσίλλερ, ο αρχιτέκτων που έχτισε πάνω από 400 κτήρια στην Ελλάδα και ακόνισε το αισθητήριο και τις γνώσεις των ασχολούμενων με την οικοδομή, με αποτέλεσμα και ο τελευταίος εργολάβος να έχει υιοθετήσει στοιχεία από τα δικά του καινοτόμα προηγούμενα. Πέθανε στα 86 του έχοντας διαμείνει επί 62 χρόνια στην Ελλάδα και γεννώντας 5 παιδιά. Δύο από τα εγγόνια του πολέμησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως Γερμανοί και ένας εδώ, ως Έλληνας. Σκοτώθηκαν και οι τρεις.
Όταν έφθασε βασίλευε ο Όθων και πέθανε (στην ψάθα) 4 μήνες μετά τη συνθήκη της Λωζάννης! Την κηδεία του δεν την πήρε είδηση κανείς, παρόλο που είχε μια μικρή παρέα γερόντων που έπινε το καφεδάκι του στην πλατεία Δεξαμενής. Επειδή φαίνεται πως ελάχιστοι θα θυμηθούν τη μέρα αυτή, σας τη θυμίζει η yours trully, μαζί με την προτομή του, στα υπόγεια της Ακαδημίας που έχτισε πάνω στα σχέδια του μέντορά του Θεόφιλου Χάνσεν.”
Με αυτό το κείμενο της, αντιλαμβανόμαστε πως θάφτηκε “αθόρυβα” ένας σπουδαίος δημιουργός τόσων σπουδαίων κτιρίων πανελλαδικά, ξεχασμένος και πάμπτωχος. Ένας “ξένος” που θεώρησε την Ελλάδα ως δεύτερη πατρίδα του.
Ο Ερνέστος Τσίλλερ (Γερμανικά: Ernst Moritz Theodor Ziller, Ζέρκοβιτς, 22 Ιουνίου 1837 – Αθήνα, 12 Νοεμβρίου 1923) ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας από την Σαξονία, ο οποίος δραστηριοποιήθηκε στη Βιέννη και την Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ό αιώνα. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και διασημότερους αρχιτέκτονες στην ελληνική επικράτεια, σχεδιάζοντας και επιβλέποντας εκατοντάδες κτήρια. Διετέλεσε μέλος της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος.
Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι ο Ερνέστος Τσίλλερ έχει επίσης σχεδιάσει το Δημαρχείο της Ερμούπολης που βρίσκεται στην πλατεία Μιαούλη. Τα σχέδια του βρίσκονται στο Ιστορικό Αρχείο Ερμούπολης.
Διαβάζουμε στο eirinika.gr: “Ποιο ήταν το τέλος αυτού του σπουδαίου ξένου που πολιτογραφήθηκε Έλληνας και μετείχε σε πάμπολλες δραστηριότητες του τόπου μας, από αρχαιολογικές ανασκαφές και διδασκαλικό έργο στο Πολυτεχνείο μέχρι και διεύθυνση δημόσιων έργων; Του ανθρώπου που τόσο ανεξίτηλα άφησε τη σφραγίδα του στην αρχιτεκτονική της εποχής του; Πέθανε πάμφτωχος, καθώς απολύθηκε από το Πολυτεχνείο το 1883 γιατί αρνήθηκε να συγκαλύψει τις τόσες οικονομικές ατασθαλίες κατά την ανέγερση του Ζαππείου!”
Όπως αναφέρεται σε άρθρο στο ιστολόγιο “Το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών – Σμιλεύοντας τις Προσωπικότητες“: “Όταν ο Τσίλλερ πέθανε το 1923 κηδεύτηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο, στο Τμήμα Προτεσταντών. Πολύ θα ήθελα να ξέρω πως ήταν το μνημείο του. Σίγουρα δεν θα έμοιαζε με το υπέροχο μαυσωλείο του Σλήμαν που σχεδίασε στα τέλη του 1880. Κάτι όμως πρέπει να υπήρχε! Το Νεκροταφείο των Προτεσταντών έχει ορίσει ένα ετήσιο ποσό για τη συντήρηση του νεκροταφείου τους. Εάν το ποσό δεν καταβάλλεται η Επιτροπή του Νεκροταφείου παραχωρεί τον χώρο/τάφο σε άλλον. Μάλλον αυτό έγινε με το μνημείο του Τσίλλερ. Επικοινωνήσαμε με τον Κύριο Τανγαρούλια, της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας, που είναι αρμόδιο για τα θέματα του Προτεσταντικού Νεκροταφείου. Το ερώτημα μας είχε ως εξής: Στην περίπτωση που ο τάφος παραχωρείται σε κάποιον άλλον γίνεται εκταφή όπως στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η απάντηση ήταν ‘όχι’. Αν και ο τάφος παραχωρείται σε άλλο πρόσωπο δεν γίνεται εκταφή των οστών. Άρα ο Ερνέστο Τσίλλερ βρίσκεται ακόμα εκεί.
Όμως το σημαντικότερο είναι: Όπως τότε και τώρα, οι αρχές μπορούν να συμφωνήσουν για την παραμονή ενός μνημείου εφόσον πιστεύουν ότι η συνεισφορά του στο δήμο του ή στην Χώρα ήταν τόσο σημαντική ώστε πρέπει να διατηρηθεί. Αλλά για τον τάφο του Τσίλλερ δεν πήραν τέτοια απόφαση. Είναι απίστευτο αλλά και πόσο μεγάλο λάθος.”
Ο Μαρίνος Καλλιγάς, όταν ήταν διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης το 1961, είχε την πρωτοβουλία να αγοράσει το αρχείο Τσίλερ, έναντι 20.000 δρχ. «Συμφέρουσα τιμή», όπως αναφέρουν τα πρακτικά της εποχής, όταν «ένα έργο του Κοντόπουλου έφτανε τις 10.000 δρχ., ενώ ένα γλυπτό του Καπράλου στις 20.000». Αργότερα ο μικρότερος γιος του Τσίλερ, Βάλτερ, δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη και δύο ανάγλυφα πορτρέτα των γονιών του από τον κατεστραμμένο τάφο τους.
Τα σχέδια του Ερνέστου Τσίλλερ εκτίθενται ως Μόνιμη Έκθεση Ζωγραφικής στην Εθνική Πινακοθήκη και μπορείτε να τα δείτε ΕΔΩ ή κατά την επίσκεψη σας εκεί. Ακόμα το Ημερολόγιο 2010 που εκδόθηκε τιμητικά από την Εθνική Πινακοθήκη ήταν αφιερωμένο εξ ολοκλήρου σε αυτόν.
Η έκθεση «Ερνέστος Τσίλλερ, Αρχιτέκτων, 1837-1923» που ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Μαρίνου Καλλιγά πραγματοποιήθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη, 22/03/2010 – 15/10/2010 υπό την επιμέλεια της Δρ. Μαριλένας Κασιμάτη, Eπιμελήτριας της ΕΠΜΑΣ. Όσα θαυμαστά δημιούργησε ο Τσίλερ αλλά και όσα οραματίστηκε, 450 σχέδια και υδατογραφίες από το αρχείο του που ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη, μαζί με προσωπικά του αντικείμενα αποτέλεσαν το υλικό της έκθεσης. Μπορείτε να ξεφυλλίσετε ηλεκτρονικά ή και να κατεβάσετε τον κατάλογο της ΕΔΩ.
