• Ημερολόγιο
  • Όροι Χρήσης
  • Πολιτική Απορρήτου
  • Syros Places
  • Επικοινωνία
Τρίτη, 31 Ιανουαρίου 2023
9 °c
Syros
8 ° Τε
11 ° Πε
12 ° Πα
12 ° Σα
9 ° Κυ
Syros Agenda
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου
No Result
View All Result
Syros Agenda
No Result
View All Result
Home Θέματα

Περί αρχαίων τινών ονοματοθεσιών εν Σύρω (*) του Τιμολέοντος Δ. Αμπελά

13/05/2018
in Θέματα, Ιστορία
A A
0

Eάv νομίζετε ότι αι εν τη βραχυτάτη ταύτη σημειώσει μου αναφερόμεναι ονομασίαι μερών τινων της νήσου Σύρου δεν εκφεύγουσι του κύκλου των ενεργειών της προς συλλογήν γλωσσολογικής ύλης συσταθείσης επιτροπής του ημετέροο Συλλόγου, παραθέσατε αυτάς δίκην ψιχίων εν τη οσημέραι πληρουμένη γλωσσολογική πανδαισία. Η περισύναξις δε ονοματοθεσιών αρχαίων διατηρουμένων ακεραίων ή κατ’ ελάχιστον κεκολωβωμένων συμβάλλει, νομίζω, τα μέγιστα εις τον σκοπόν της επιτροπής. Τούτο συνειδώς πέμπω υμίν τα κατωτέρω μετά τινος συστολής, αλλά και χωρίς να πάθω τα του σχολαστικού εκείνου, όστις ηρυθρίασε μέλλων να παρουσιάσω εις τόσον όμιλον μόλις πηχυαίον τεκνίον.

Και πρώτον μεν αξιοσημείωτος είναι η διατήρησις της ονομασίας Βήσσα επί τίνος καλής τοποθεσίας της νήσου’  λέγω δε αξιοσημείωτος, διότι η λέξις βήσσα, σημαίνουσα ως γνωστόν, κοιλάδα είναι εκ των αρχαιοτέρων και ουχί τόσω συνήθων και εν αυτή τη μέση άρχαιότητι. Υπό το όνομα τούτο άπαντα δήμος αρχαόος, ανήκων εις την Αντιοχίδα φυλήν της Αττικής και κείμενος πλησίον έτερου δήμου της Αμφιτροπής, μεταξύ Αναφλίστου και Θωρικού (Ξενοφ. περί προσ. 4.43). Περί της ορθογραφίας της λέξεως Βήσσα, ο Στράβων λέγει τα εξής: “Τον εν Αττική δήμον αφ’ ου Βησαιείς οι δημόται λέγονται εν τω ενί σίγμα γράφεται.”Υπήρχε προσέτι και άλλος δήμος εν Λοκρίδι, καλούμενος Βήσσα αλλά περί τούτου γνωματεύει ο Στράβων ότι γράφεται δια διπλού σίγμα (Στρ. β, Θ. § 5). Ώστε βλέπομεω ότι η λέξις είναι αρχαιοτάτη και διετηρήθη αδιάφθορος και σήμερον έτι έν Σύρω. Επίσης αξιοσημείωτος είναι η ονομασία του Σίριγγος μέρους τίνος εν Σύρω ερήμου και αναβλύζοντος ως από σωλήνος διαυγέστατον ύδωρ, όπερ αναφέρεται και εις δημώδες τι των Συρίων άσμα:

“Nα’ χα νερό του Σίριγγα, σταφύλ’ από τα Κρούσσα
κ’ ένα κλαδί βασιλικό από την Κυπερούσσα”

Η εν τω στίχω τούτη αναφερομένη Κυπερούσσα είναι ετέρα τοποθεσία της νήσου, ονομασθείσα ούτω βεβαίως εκ του κυπειρίς, κοινώς κύπειρη (το παρά Γάλλοις souchet). Η δε παραγωγή της ονομασίας εκ της κυπαρίσσου είναι όλως απίθανος, καθόσον αι κυπάρισσοι είναι σπάνιαι εν νήσω, εν ω η κυπερίς, το κοινότατον παρ’ Άραψι χάμπου-λεζίζ, φύεται εν πολλοίς της νήσου μέρεσι.

Της εξοχής Επισκοπείον υπέρκειται βουνόν πετρώδες, καλούμενον Βώλακας, αναντιρρήτως δε είναι εκ του βώλαξ=ακος=βώλος (ως η παρ’ όμήρω εριβώλαξ Φθία η πατρίς του Αχιλλέως).

Άλλαι αρχαίαι ονοματοθεσίαι εν τη νήσω ταύτη εισίν αι εξής: Παρακοπή εκ του παρακόπτειν καί όντως το μέρος τούτο της προς την Ποσειδωνίαν οδού είναι παρακεκομμένον, τέμνον πως και τεμνόμενον. Βουρλάκκοι είτε Φουρλάκκοι, πιθανώς εκ του βορβορολάκκοι, ή βουρκολάκκοι, αλλά επειδή εν πολλοίς της Ελλάδος μέρεσιν αναφέρονται τοποθεσίαι Βρυκολάκκοι, δεν είναι όλως απίθανον να παρεφθάρη εκ τούτου ουχ ήττον η ρίζα των λέξεων τούτων φαίνεται Ελληνική καθαρά, και τούτο κυρίως ενδιαφέρει ημάς.

Παρά τον λιμένα της Σύρου υπάρχει ειδός τι λιμενίσκου, καλουμένου Αζόλιμνος, ήτις δεν είναι απίθανον να παρήχθη εκ του Άζα (αω-άζω) και λίμνη ήτοι ξηρά λίμνη. Πιθανόν ομως να παρήχθη και εκ του Οζόλιμνος, όζουσα λίμνη (ως Οζόλαι Λοκροί). Θέλει δε είσθαι έντος μεγάλης αμφιβολίας η παραγωγή Αζολίμνου εκ του Όζολη θηλ. του Οζόλης, όπερ είναι ουσιαστικόν του όζαινα, είδους οκταποδιού. Αλλά η παραγωγή αύτη είναι λίαν παρακεκινδυνευμένη, ει μη όλως απορριπτέα.

Περί του λιμένος της εξοχής Ποσειδίων (Ποσειδωνίων), εν οίς υποτίθεται ότι υπήρχεν ίερον του Ποσειδώνος, καθώς και περί του γείτονος αυτών Φοίνικος και τίνων άλλων τοποθεσιών αναφέρονται τίνα εν τη Revue archiologique (εω φυλ. Οκτωβρίου 1862), αλλ’ η υπόθεσις του διατριβογράφου περί της εν Σύρω θέσεως Καβείρι (;), ως διατηρησάσης την ονομασίαν ταύτην εκ τίνος αρχαίου ναού θεού τίνος των Καβείρων μου φαίνεται λίαν απίθανος.

Εν γένει δε σημειώ υμίν ότι εν τη νήσω ταύτη διετηρήθησαν εν πολλοίς μερεσιν ονομασίαι αρχαιοταται και λίαν κατάλληλοι προς τάς τοποθεσίας λέγω δε τούτο ελπίζων ότι και αι ονομασίαι άλλων τινών τοποθεσιών, οίον η των Γραμμάτων, ή του Κου(μ)μού (πιθανόν εκ του Κομμοί, στολισμοί, μέρος ηυπρεπισμένον), η της εξοχής Μάννα, ή των Ταλάντων και ή της παραθαλασσίας Βάρι(δ)ος (ίσως εις του βάρις, βάριδος, σχεδίας ή πύργου), αποπνέουσι τινα αρχαιοπρέπειαν, και δύνανται μετά απείρων άλλων να παραταχθώσιν ως μικροσκοπικοί εθελονταί εν τη λεγεώνι των υπέρ της γλώσσας μας καί κατά του απαισιοδάςου εκείνου Γερμανού μαρτυριών.

(*) Η επιστολιμαία αύτη διατριβή απευθύνεται προς την πρόεδρον της επιτροπής του φιλολ. Συλλόγου Παρνασσός, της εκλεχθέισης προς συλλογήν γλωσογραφικής ύλης κλπ.

Τιμολέων Δ. Αμπελάς
(Πανδώρα Τ482, σελ. 33-34)

Βιογραφία

Προτομή του Τ.Αμπελά μπροστά από τη Δημοτική Βιβλιοθήκης Ερμούπολης

Ο Τιμολέων Αμπελάς (Πάτρα, 1850 – Αθήνα, 1929) ήταν Έλληνας δικαστικός, ποιητής και πεζογράφος. Ανήκε στο ρεύμα των καθαρολόγων της αθηναϊκής σχολής που πίστευαν πως με την ανάσταση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας θα αναστηνόταν στη κοιτίδα του και το αρχαίο δράμα.

Γεννήθηκε στην Πάτρα αλλά έζησε πιο πολύ στην Σύρο, μετά στην Αθήνα όπου και σπούδασε νομικά και στη συνέχεια επανήλθε στη Σύρο. Το 1874 διορίστηκε πρωτοδίκης και αποχώρησε τελικά από το δικαστικό κλάδο ως εφέτης. Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές του Φιλολογικού Συλλόγου της Αθήνας Παρνασσός. Ξεκίνησε γράφοντας θεατρικά έργα όταν ήταν στη Σύρο όντας γέννημα της θεατρικής παράδοσης της νήσου που από την εποχή του Θεόδωρου Αλκαίου (1828-1831) είχε μεγάλη θεατρική κίνηση. Τον καιρό που παρακολουθούσε τα εγκύκλια μαθήματα του στη Σύρο έγραψε την πεντάπρακτη τραγωδία του, Μάρτυρες του Αρκαδίου. Για την συγγραφή βασίστηκε σε σημειώσεις που κράτησε από αυτόπτες μάρτυρες και πρόσφυγες από την Κρήτη που είχαν καταφύγει στη Σύρο. Το έργο πρωτοπαίχτηκε τρεις μήνες μετά στις 3 Ιανουαρίου 1867 προς τιμήν της βασίλισσας Όλγας, από το θίασο Αλεξιάδη, στον οποίο συμμετείχε και ο Π. Καννελίδης, μετέπειτα διευθυντής των “Καιρών”.

Ανάμεσα στα έργα του διακρίνουμε το “Ιστορία της Νήσου Σύρου από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς” στο οποίο υπάρχουν αναρίθμητα ιστορικά στοιχεία για την Σύρο.

Περισσότερα: https://bit.ly/2KiPH5F

Σημείωση: Το κείμενο έχει αποδοθεί από την καθαρεύουσα στο μονοτονικό σύστημα.

Tags: Τιμολέων Αμπελάς
ShareTweetShareSendSend
Previous Post

Τοιχογραφία με εξέχουσες προσωπικότητες του πολιτισμού κοσμεί πλέον το Ινστιτούτο Κυβέλη στην Ερμούπολη

Next Post

Λαμπαδηφορία εις μνήμην των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

60 χρόνια από τα εγκαίνια της Σχολής Πλοιάρχων Σύρου
Θέματα

60 χρόνια από τα εγκαίνια της Σχολής Πλοιάρχων Σύρου

30/01/2023
Ομόφωνη απόφαση ως Πολυδύναμος Πολιτιστικός Χώρος για το πρώην «Καλεμκερείο» της Σύρου στο Μεταξουργείο
Θέματα

Ομόφωνη απόφαση ως Πολυδύναμος Πολιτιστικός Χώρος για το πρώην «Καλεμκερείο» της Σύρου στο Μεταξουργείο

29/01/2023
Ξεκινούν οι πρώτες εργασίες στο χώρο που έχει παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο «Νησάκι»
Επικαιρότητα

Ξεκινούν οι πρώτες εργασίες στο χώρο που έχει παραχωρηθεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στο «Νησάκι»

28/01/2023
Εγκαίνια Διεθνούς Κέντρου Καινοτομίας και Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Επικαιρότητα

Εγκαίνια Διεθνούς Κέντρου Καινοτομίας και Πανεπιστήμιο Αιγαίου

26/01/2023
Next Post

Λαμπαδηφορία εις μνήμην των θυμάτων της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

To Παζάρι της Κάριτας Σύρου

ΣΙΝΕΜΑ: Μ (Ο Δράκος του Ντίσελντορφ)

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Performance: «Πείτε στην Αγγελική ότι μετάνιωσα» στο «Plastico»
Θέατρο

Performance: «Πείτε στην Αγγελική ότι μετάνιωσα» στο «Plastico»

by syrosagenda
30/01/2023
0

Read more
60 χρόνια από τα εγκαίνια της Σχολής Πλοιάρχων Σύρου
Θέματα

60 χρόνια από τα εγκαίνια της Σχολής Πλοιάρχων Σύρου

by syrosagenda
30/01/2023
0

Read more
«Los de la isla» στο Guernica Musicsteps
Μουσική

«Los de la isla» στο Guernica Musicsteps

by syrosagenda
30/01/2023
0

Read more
«Σιδερένια παπούτσια φορώ» στο Guernica Musicsteps
Μουσική

«Σιδερένια παπούτσια φορώ» στο Guernica Musicsteps

by syrosagenda
30/01/2023
0

Read more

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

  • Θέματα
  • Βιβλίο
  • Εκθέσεις
  • Εποχιακά
  • Θέατρο
  • Θρησκεία
  • Μουσική
  • Οικολογία
  • Παιδί
  • Σινεμά
  • Άθληση

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΥΡΟΥ

Λόγω των υγειονομικών πρωτοκόλλων για την προστασία των πολιτών, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, πιθανόν να υπάρξουν τροποποιήσεις στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων.

ΩΡΑΡΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

ΔΩΡΕΑΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Το Συριανό Καρναβάλι «Γεώργιος Σουρής» επιστρέφει! Τι περιλαμβάνει!
Απόκριες

Το Συριανό Καρναβάλι «Γεώργιος Σουρής» επιστρέφει! Τι περιλαμβάνει!

by syrosagenda
28/01/2023
0

Με το βλέμμα στραμμένο στη μεγάλη παρέλαση του καρναβαλιού συνεχίζονται οι προετοιμασίες για όλες τις αποκριάτικες εκδηλώσεις. Μετά από δύο...

Read more
Δωρεάν σεμινάρια για την Ανάδειξη και αξιοποίηση του αγροδιατροφικού πλούτου των Κυκλάδων

Δωρεάν σεμινάρια για την Ανάδειξη και αξιοποίηση του αγροδιατροφικού πλούτου των Κυκλάδων

26/01/2023
ΕΡΤ2: Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ «Τα τραγούδια της Ομόνοιας»

ΕΡΤ2: Η ΑΥΛΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ «Τα τραγούδια της Ομόνοιας»

26/01/2023

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Πεζοδρόμηση τμήματος της παραλιακής οδού Κινίου
Ανακοίνωση

Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στις οδούς Σάκη Καράγιωργα και Ιορδάνη Βαϊανού

by syrosagenda
17/01/2023
0

Ενημερώνουμε τους δημότες και κατοίκους του νησιού μας ότι, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 2501/10/442-β’/17-01-2023 απόφαση της Δ/νσης Αστυνομίας Κυκλάδων:...

Read more

Ωράρια Μουσείων και Επισκέψιμων Χώρων Δήμου Σύρου – Ερμούπολης

13/01/2023
Χρήση του parking του Ποιμαντικού Κέντρου «Άγιος Παύλος» για τους επισκέπτες στο «Σπίτι του Αι Βασίλη»

Χρήση του parking του Ποιμαντικού Κέντρου «Άγιος Παύλος» για τους επισκέπτες στο «Σπίτι του Αι Βασίλη»

25/12/2022

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η με οποιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του Syros Agenda, χωρίς τη δημόσια αναφορά του ονόματός του με ενεργό link (Ν.2121/1993, άρθρο 25, παρ.2) όπως η δημοσιογραφική δεοντολογία επιτάσσει.

Εγγραφή στο Newsletter

Όλα τα τελευταία νέα στο email σας! Με την εγγραφή σας, συμφωνείτε με τους Όρους Χρήσης

Προστεθείτε στους 24 εγγεγραμμένους.

ΘΕΣΕΙΣ ΠΛΟΙΩΝ LIVE

ΘΕΣΕΙΣ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ LIVE

MEDIA KIT

ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ / COVID 19

ΚΑΙΡΟΣ ΣΥΡΟΥ

Ermoúpolis, Greece

© 2023 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό

No Result
View All Result
  • Culture@Home
  • Μουσική
    • Live
    • Party
    • Όπερα
    • Συναυλία
    • Χορός
  • Σινεμά
  • Θέατρο
  • Εκθέσεις
  • Βιβλίο
  • Φεστιβάλ
  • Εποχιακά
    • Σεμινάριο – Webinar
    • Συνέδριο
    • Ομιλία
    • Ημερίδα
    • Συριανό Καρναβάλι
    • Εορτές
    • Πάσχα
  • Παιδί
  • Θρησκεία
  • Υγεία
  • Θέματα
    • Ιστορία
    • Ψηφιακός Πολιτισμός
    • Πολιτισμός
    • Enfield Neorion
    • Επικαιρότητα
    • Απόψεις
    • Διάφορα
    • Διπλωματική
  • Εκτός Σύρου

© 2023 Syros Agenda | Καθημερινή ενημέρωση για την τέχνη και τον πολιτισμό