Το “Κοντραμπάσο” του Πάτρικ Ζίσκιντ από τον Δημήτρη Τζαβάρα

Ο Γερμανός συγγραφέας Πάτρικ Ζίσκιντ, διάσημος για το μυθιστόρημά του «Το Άρωμα», το οποίο πριν από λίγα χρόνια μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, στην πραγματικότητα κέρδισε ένα μεγάλο κομμάτι της φήμης του στις αρχές της δεκαετίας του ’80 με το μονόπρακτό του «Το κοντραμπάσο». «Αυτό που κανένας μουσικός δεν έχει συνθέσει ακόμα, το έγραψε ένας συγγραφέας: ένα έργο για σόλο κοντραμπάσο που θα γεμίσει μια ολόκληρη βραδιά», έχει γραφτεί για το έργο, που αποτελεί έναν εκ των πλέον δημοφιλών θεατρικών μονολόγων παγκοσμίως. Γράφτηκε το 1980 και τη σεζόν 1984-85 ανέβηκε σε περισσότερες από 500 γερμανικές σκηνές, ενώ έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.

Ο συγγραφέας, ο οποίος ζει πλέον αποτραβηγμένος από τη λογοτεχνική σκηνή, ενώ δε δίνει ποτέ συνεντεύξεις ούτε επιτρέπει να τον φωτογραφίσουν, έχει δηλώσει για το «Κοντραμπάσο»: «Η μουσική είναι κάτι ανθρώπινο. Πέρα και πάνω απ’ την πολιτική και την ιστορική επικαιρότητα. Και πανανθρώπινο, θα ’θελα να πω. Ένα συστατικό στοιχείο της ανθρώπινης ψυχής και του ανθρώπινου πνεύματος. Και μουσική θα υπάρχει πάντα και παντού, στην Ανατολή και στη Δύση, στη Νότια Αφρική, όπως και στη Σκανδιναβία, στη Βραζιλία και στο Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ. Διότι η μουσική έχει ακριβώς μεταφυσικό χαρακτήρα. Καταλαβαίνετε, μετα-φυσικό, δηλαδή πέρα ή πάνω απ’ την καθαρά φυσική ύπαρξη, υπεράνω της εποχής, της ιστορίας και της πολιτικής, πέρα απ’ τον πλούτο και τη φτώχεια, απ’ τη ζωή και το θάνατο. Η μουσική είναι αιώνια».

Στο ατμοσφαιρικό κείμενο του Ζίσκιντ ο ήρωας ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο για τον εαυτό του, εξομολογείται έναν κρυφό του έρωτα, ελπίζοντας σε ανταπόκριση, αποκαλύπτει τη σχέση του με το κοντραμπάσο, αλλά και το αδιέξοδο στο οποίο τον έχει οδηγήσει η τέχνη της μουσικής. Το κοντραμπάσο είναι μια μεταφορά, χωρίς όμως να τραβάει την προσοχή πάνω της. Είναι μια μεταφορά συνυφασμένη με τη ζωή του κοντραμπασίστα, κυριαρχώντας μάλιστα σε σημαντικούς τομείς της. Ο μουσικός, αθεράπευτα ερωτευμένος με μια μέτζο σοπράνο που δεν του έχει ρίξει ποτέ ούτε μια ματιά, παίζει το ένα και μοναδικό όργανο που δεν μπορεί να τον φέρει κοντά της. Το κοντραμπάσο ανήκει στο βάθος της ορχήστρας, δεν είναι ποτέ στην πρώτη σειρά. Και υπάρχουν μόνο δύο έργα γραμμένα για κοντραμπάσο και σοπράνο…

«Το Κοντραμπάσο» είναι μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση, και ταυτόχρονα ένας ύμνος για τη μουσική και τους ανθρώπους που αφιερώνονται σ’ αυτό που αγαπούν. Το ατμοσφαιρικό κείμενο χρησιμοποιεί ως αφορμή το κοντραμπάσο για να μιλήσει για τον άνθρωπο, τη μοναξιά του και τη συνύπαρξη με τους άλλους. Είναι θαυμαστή η ισορροπία του ανάμεσα στο δραματικό και το κωμικό καθώς, εξερευνώντας τη σχέση του μουσικού με το όργανό του, φωτίζει παράλληλα το ρόλο του κοντραμπάσου και του μουσικού στην ορχήστρα και τη ζωή.